Alleen varkensboeren en slachterijen die nauw samenwerken kunnen tientallen miljoenen euro’s voor verduurzaming uit de markt halen bij institutionele beleggers zoals pensioenfondsen. Dat is de overtuiging van Emiel Wubben, universitair hoofddocent aan de Wageningen University.

Dr. Emiel Wubben (1963) heeft als specialiteit strategisch management. Hij doet veel onderzoek naar verduurzaming van ketens, ook als lid van Het Groene Brein, het netwerk van groene wetenschappers in Nederland.

Groene Breinbreker: “Is het ooit mogelijk de varkenshouderij te verduurzamen?”

Het is mogelijk, wanneer er een oplossing gevonden wordt voor het financieren van duurzaamheid, meent Wubben. De winstmarges voor varkensboeren zijn echter zo klein, dat externe partijen nodig zijn om op zich heel rendabele projecten op te zetten. Wubben beantwoordt deze vraag dus positief. Hij baseert zich daarbij op de resultaten die een samenwerkingsverband Keten Duurzaam Varkensvlees nu al heeft laten zien. 

Wubben stelt: “Er zijn binnen de varkenssector grofweg twee grote bedrijfsmodellen. Het ene is die van de vrije markt, ieder voor zich. Vion Food is de grote slachterij die in dit model past. Het zou de grootste slachterij van West-Europa worden maar ging bijna failliet. In dit model is weinig klantentrouw. Een individuele varkensboer zet zijn dieren weg waar hij dat kan, dan weer in Nederland bij Vion, dan weer in Duitsland, als ze daar een dubbeltje meer betalen. Er wordt in deze keten sterk op prijs geconcurreerd. Er is dan weinig loyaliteit bij de supermarkten, fast food-bedrijven, slachterijen en de varkensboeren. Je ziet ook weinig innovatie, zeker niet op duurzaamheidsgebied.

Het meer duurzame model vindt je bij Keten Duurzaam Varkensvlees (KDV), die in 1997 werd opgezet door De Hoeve in samenwerking met Westfort Vleesproducten, een grote slachterij met meerdere vestigingen. In de keten delen alle stakeholders kennis om te verbeteren.

Het initiatief om varkens niet langer te castreren kwam uit deze keten. Ze onderzochten of en hoe vaak je aan het vlees kon ruiken dat een beer niet gecastreerd is. Dat bleek een uitzondering. Toen een supermarkt daarna een garantie voor afname gaf, waren het aangesloten veehandelaren die de 350 aangesloten varkensboeren overtuigden. In deze keten zie je ook NGO’s meedenken, van de Stichting Natuur en Milieu tot aan Solidaridad. Er is in dit cluster duidelijk meer vertrouwen in elkaar. Door de betere informatie blijken de varkensboeren beter op de hoogte wanneer ze hun varkens moeten aanbieden, en zijn kosten net wat lager. Zo ontvangen zo toch een betere prijs, en heeft de keten minder restproducten.

De hele groep loopt voorop in de sector door te blijven vragen: wat kan echt beter? Niet: hoe komen we van een probleem af? De keten Duurzaam Varkensbeheer is probleemoplossend bezig.

Westfort bouwt op dit moment in IJsselstein zo’n moderne nieuwe slachterij, dat de bouwer erover zegt: het zal nog wel een paar jaar duren voordat dit niveau ergens anders in de wereld verbeterd gaat worden. Ook op het gebied van dierenwelzijn wordt vooruitgang geboekt. Zo is er een veel ruimere ontvangsthal voor de varkens, zodat bij het uitladen zoveel mogelijk wordt voorkomen dat varkens last krijgen van stress. Iedere week opnieuw worden de medewerkers hierover geïnstrueerd. De verdoving is vernieuwd, een versneld koelsysteem zorgt voor netter slachten.

Het Groene Brein denkt nu mee over volgende stappen die de varkensboeren binnen deze keten kunnen maken. Er kunnen slagen gemaakt worden door de mest niet eerst op te slaan, maar direct dezelfde dag al te vergisten. Dat scheelt op de ammoniak uitstoot, in de stank, en gezondheid. Er is in Frankrijk belangstelling voor de gedroogde mest.

De vernieuwde vergisters om energie op te wekken kosten natuurlijk geld en dat is er niet. Individueel is het niet te doen, want varkensboeren hebben nauwelijks reserves. Banken willen geen geld geven. De overheid financiert ook niet meer met subsidies.

Ons idee is dat de varkensboeren zich moeten bundelen om als KDV aan een zo groot investeringsbedrag te komen, dat het interessant wordt voor institutionele beleggers zoals pensioenfondsen. Voor 200 boeren is het investeringsbedrag 120 tot 160 miljoen euro, die je binnen 6 tot 7 jaar terugverdient. Met zo’n actie kunnen de deelnemende varkensboeren zich ook veel meer publieksgericht gaan opstellen: wij dragen bij aan het terugdringen van de broeikasgassen. Wij leveren reductie!”

Stel gratis uw eigen vraag

Dit is aflevering 13 van de serie Groene Breinbrekers. Elke week zal op de website van P+ een praktijkvraag worden gesteld aan een van de 80 wetenschappers die aan het netwerk Het Groene Brein zijn verbonden. P+ roept het bedrijfsleven op eigen vragen te mailen. Beantwoording hiervan is gratis. Over een uitvoeriger onderzoek kan altijd gepraat worden. Vraag mailen naar: editor@p-plus.nl