Britten, Amerikanen en ook de Belgen willen weten of de Nederlandse rechter de Nederlandse Staat opdracht zal geven om al in 2020 de CO2-uitstoot te verlagen met 25 tot 40 procent.

Een greep uit het lijstje internationale media dat aandacht aan de Klimaatzaak besteedde: De Standaard, VRT, (België), Al Jazeerah, Huffington Post (VS) New Scientist, The Guardian en de BBC (Gr. Britain). De Klimaatzaak trok de hele wereld over, tot aan de Australische radio toe. Ook verscheen een Koreaanse vertaling van een nieuwsverhaal.

De ‘Klimaatzaak’ van Urgenda is bedoeld om het gevaar van opwarming van de aarde te keren. Zeker de laaggelegen delta van Nederland loopt gevaar, wanneer de zeespiegel deze eeuw verder gaat stijgen. In het meest zwarte scenario loopt de hele Randstad onder water, waarmee ontelbare miljarden aan investeringen in onroerend goed verloren gaan. In het allerzwartste scenario wordt Nederland zelfs deels een land van klimaatvluchtelingen. Advocaat Roger Cox van Urgenda keerde niet geheel toevallig terug naar zijn hooggelegen geboortestad Maastricht. Voor zijn cliënt Urgenda betoogde hij dat de mensenrechten in Nederland het geding zijn.

Nu zijn rechters over het algemeen meer bekend met het reconstrueren van wat al gebeurd is, dan wat de verre toekomst mogelijk aan rampen kan brengen. Het is een stuk eenvoudiger iemand te straffen voor een moord die gepleegd is, dan iemand die had kunnen voorkomen dat er de komende jaren bloed wordt vergoten.

De landsadvocaat, die optrad namen de Staat der Nederlanden, hield het nog simpeler. Hij stelde dat het debat over klimaatbeleid thuis hoort in de Eerste en Tweede Kamer. Wetende dat een motie van de Partij voor de Dieren om de doelstellingen voor uitstoot van CO2 sneller te verscherpen eerder met overgrote meerderheid van 138 stemmen door de Tweede Kamer werd verworpen.

Zo’n uitzonderlijke rechtszaak trekt de aandacht van de internationale pers. In Groot-Brittannië brachten de BBC en The Guardian verslag uit over deze ‘class action law suit’. Het is de eerste in Europa, na eerdere mislukte pogingen in de Verenigde Staten, op lager niveau. Een opmerkelijke zaak loopt nog en is door twee tieners uit de staat Oregon aangespannen, Kelsey Juliana and Olivia Chernaik.The Guardian stipte fijntjes aan dat Urgenda keurig in de pas loopt met de door het Intergovernmental Panel on Climate Change geformuleerde doel, om in de CO2-niveaus uit 1990 in 2020 te verlagen van 25 tot 40 procent. De EU koos voor het hoogste percentage van 40 procent, maar schoof de peildatum 10 jaar naar achteren, naar 2030. Of Nederland ondanks de latere tijdshorizon bij kan aansluiten is zeer de vraag, want ons land zit in de verre achterhoede van Europese landen, als het gaat om het opwekken van duurzame energie.

De Britse pers signaleerde bovendien dat Urgenda in pas loopt met de twee weken geleden gelanceerde Oslo Principles on Global Climate Change Obligations. Ook achter deze uitgangspunten gaan juristen schuil: advocaten, rechters en hoogleraren rechtswetenschappen. Vanuit Nederland zit de voormalig advocaat-generaal Huydecoper in deze denktank, die stelt: Staten blijken, op basis van onder andere burgerlijk aansprakelijkheidsrecht en mensenrechten, juridisch nu al aansprakelijk voor emissies in hun grondgebied.

Ook in België beginnen juristen zich te weren i. Ondersteund door 8000 burgers is hier een bundeling ‘klimaatzaak.be’ ontstaan die zich voorbereid op een rechtszaak tegen de eigen overheid.

Waarom betrekt advocaat Roger Cox het thema mensenrechten hierbij? Tegen The Guardian zei hij: “Er valt een parallel te trekken met de situatie in de jaren vijftig in de Verenigde Staten. Toen waren het ook rechtbanken die besloten dat een scheiding tussen zwarte en blanke kinderen op scholen niet in lijn was met de Grondwet. De rest van de VS maakte zich er nog niet erg druk over, ook de politiek niet. Het was een kleine groep mensen die het gevecht begonnen en rechtbanken die dit oppakten. Een enorme verandering in de Amerikaanse samenleving was het gevolg.”

Cox greep voor de Klimaatzaak dan ook terug op de Nederlandse Grondwet.  Cox: “Er is sprake van een algemeen gevaar, waar we preventiemaatregelen voor vragen. Anders zal er veel letsel, leed en schade in Nederland zal ontstaan. Er zullen in heel West-Europa aan het einde van deze eeuw  per jaar honderdduizenden slachtoffers te betreuren zullen zijn. Politieke vrijheid houdt op waar het recht geschonden wordt. De Staat heeft een zorgplicht voor de burgers.”

De uitspraak van de rechter wordt op 24 juni verwacht.

Pleitnota van advocaat Roger Cox van Urgenda

Opname van zitting Klimaatzaak Urgenda (6 uur)

Nieuwsanalyse door The Guardian

Nieuwsverslag door RTL Nieuws