Uitgerekend in het jubileumjaar van de Stichting Milieukeur (SMK) staat de telefoon in Den Haag dagelijks roodgloeiend. Door de afspraak van supermarkt Jumbo met Greenpeace willen handelaren, telers en boeren ongerust weten hoe ze hun groenten en fruit volgens Milieukeur moeten telen. Dat is bij Jumbo de nieuwe ondergrens.

Het is van levensbelang voor de bijen, het telen van groenten en fruit telen met Milieukeur. Alle leveranciers aan de supermarktketen Jumbo moeten zich voor 31 december 2019 hebben gecertificeerd. Zelfs de telers van de lastigste gewassen in het open veld, zoals wortelen en uien.

In de nieuwe P+ Special wordt geïnventariseerd wat er bij komt kijken, om de afspraak tussen Jumbo en Greenpeace te realiseren. De consequenties zijn enorm en hebben zelfs een internationale uitstraling. In de groente- en fruitschappen van Jumbo, de op een na grootste supermarktketen van Nederland, liggen ook tal van exotische vruchten. Daarom bellen telers vanuit de hele wereld naar SMK, die aanstaande donderdag in Den Haag het 25 jarig bestaan viert.

P+ bezocht enkele telers, die al wel enkele jaren werken volgens de richtlijnen van Milieukeur, een business to business label. Op de cover van P+ staat Peter Matthijssen (1977) die wortelen teelt zonder een lange lijst van bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Hij bouwde zijn bedrijf TopFresh in Kraggenburg eigenhandig op. Hij verwerkt 350 ton worteltjes per week, keurig geschraapt tot baby carrots. Matthijssen heeft al sinds zes jaar het Milieukeur label. Zo moeilijk is dat niet, volgens hem. Ook niet als er ineens ziektes zijn? “Dan ben je feitelijk al te laat. Dat moet je voorkomen. Bij wortelen is de waterhuishouding op het land heel erg belangrijk. Dan kan er weinig gebeuren. De experts van Milieukeur hebben mij daar veel over geleerd.”

Ook aan het woord komt ook tomatenteler Frank van Kleef (1964). Binnen het directieteam van Royal Pride in Middenmeer is hij de man die verantwoordelijk is voor Milieukeur. “Het is heel simpel. Ik wil uit deze kas geen tomaten mee naar huis nemen die ik mijn kinderen niet wil laten eten. En die wil ik ook niet aan mijn klanten verkopen.” Van Kleef was dan ook diegene die er hard aan werkte om tot een Milieukeur Duurzame Glastuinbouw te komen. De tomatenkassen van Royal Pride beslaan 500 duizend vierkante meter. “Ik kan alle Nederlandse supermarkten van tomaten met Milieukeur voorzien”, stelt Van Kleef.

P+ beschrijft uitvoerig de vele gevolgen van de afspraak die Jumbo en Greenpeace neerlegden in een Memorandum of Understanding (MoU). Over de voortgang van deze afspraak, die vorig jaar zomer werd gemaakt, wordt regelmatig overleg gevoerd.

Herman van Bekkem, campagneleider landbouw bij Greenpeace, vertelt dat aan de ondertekening een zorgvuldige voorbereiding ten grondslag heeft gelegen. “Supermarkten doen voorkomen alsof hun inkopers persoonlijk bij de boeren langs gaan om daar de aardappelen op te halen. Dat komt sympathiek over op de consument, met bordjes bij de groente met een foto van de boer. De werkelijkheid is heel anders, bleek uit ons vooronderzoek. Je hebt in Nederland 20 tot 25 winkelketens, die allemaal bediend worden door vijf grote inkoopkantoren. Toch ligt de macht bij de supermarkten, die het dunne deel van de zandloper vormen. Daar moet alles doorheen, wil je de consument bereiken. Om de boeren voor de extra inspanningen te compenseren, hebben wij Jumbo gevraagd om 1 of 2 cent per kilo aardappelen extra te betalen.”

Van Bekkem: “Uit ons onderzoek bleek Milieukeur de aantrekkelijkste optie te zijn, richting verduurzaming van de teelt. De boeren en tuinders worden op een onafhankelijke manier gecontroleerd, professioneel. Je kunt ervan uitgaan dat als er afspraken worden gemaakt, die ook worden nagekomen. Tot voor vorig jaar deden Milieukeur-telers dat uit liefhebberij, liefdewerk oud papier. Sinds onze afspraak is dat wel veranderd. De markt is ernaar gaan vragen.”

Directeur Gijs Dröge van SMK vangt de klappen op, want er komt heel wat boosheid naar boven, wanneer zijn organisatie wordt gebeld. In P+ zegt hij: “Het was schrikken. Wij kennen het fenomeen: afwachten zolang het kan. De belangstelling voor Milieukeur was jarenlang gering. Het argument om niet te verduurzamen was: de supermarkten vragen er niet naar. En toen het er dan toch van kwam, was de boot ineens aan. Maar wie oplette, had dit kunnen zien aankomen. De voedingsbodem was er, het aandeel biologisch in de groenteafdeling rukt op.”

Albert Heijn en Natuur en Milieu kozen voor een eigen aanpak, waarbij AH de leveranciers verbiedt nog een langer 28 bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Ook weer: om de bij te redden. AH gaat zelf controleren of deze afspraak wordt nagekomen, zonder een professionele en onafhankelijke certificeerder, zoals SMK.

Wat andere supermarktketens gaan doen is nog niet altijd bekend. Lidl, die jarenlang achter elkaar prijzen in de wacht sleepte voor de beste groenteafdeling, heeft nog niet gereageerd. Dröge van SMK constateert: “De Lidl staat nu ineens met 4-5 achter. De andere ketens willen zich duidelijk onderscheiden.” Deze trend wordt in P+ ook onderkend door voedings- en communicatiedeskundige Marcel Schuttelaar van Schuttelaar en partners.

Omdat er vanaf 2020 ook zoveel buitenlandse telers verplicht Milieukeur aan Jumbo gaan leveren, lanceert SMK aanstaande donderdag op de jubileumbijeenkomst in Den Haag een nieuwe, internationaal goed ‘bekkende’ naam voor Milieukeur.

Download hier deze P+ Special ‘Supermarkt legt ondergrens bij Milieukeur’.