Een volksfeest dat zich niet aan de nieuwe situatie aanpast en zelfs met de rug naar nieuwe landgenoten staat, kan geen volksfeest blijven. Het duurzame bedrijfsleven zal Sinterklaasfeest echter redden, omdat het oog heeft voor een samenleving waar iedereen aan meedoet.

Daarover gaat de P+ Special van deze week, dit keer over een sociale transitie. Om de jaarlijkse ergernis in perspectief te plaatsen, bezochten we de basiliek waar de botten van Sinterklaas rusten. Het opvallende: de goedheiligman ziet er daar uit alsof niet Zwarte Piet, maar hijzelf in de tropen geboren is. Hij is donkerbruin gekleurd.

Geen enkele heilige kende zoveel gedaanteverwisselingen als Sinterklaas. In Rusland is hij een heilige van middelbare leeftijd, met korte grijze baard. In Amerika bolde zijn buik op en kwam hij als Santa Claus op de Noordpool te wonen. In ons land veranderde de bisschop van Myra in 1700 jaar tijd stukje bij beetje tot de kindervriend van nu. Pas in 1850 kreeg de Nederlandse Sinterklaas een enkele knecht, een ‘Moor’, die in 1920 ‘Zwarte Piet’ kwam te heten.

Nu is het de beurt aan deze Piet om zich aan de veranderde wereld aan te passen, ook al is daar geen transformatie, maar een transitie in denken voor nodig.

Al eerder in de geschiedenis van Nederland redde het bedrijfsleven dit volksfeest. Ten tijde van de Reformatie in de 16e eeuw had de katholieke Sint Nicolaas de kerk inmiddels verlaten en was hij opgenomen in de volkscultuur. De Sint stapte min of meer uit de kerkramen, om in de bakkerij terecht te komen, om daar zijn beeltenis terug te vinden als taaitaaipop. Ook al probeerden stadsbesturen deze ‘heiligschennis’ te verbieden, de bevolking van Delft, Arnhem, Utrecht en Amsterdam trokken zich van verboden niets aan. Het was de redding van Sinterklaas, want in de Lage Landen verdwenen de Roomse heiligen steeds meer uit beeld, terwijl de Goedheiligman een blijvertje was.

De eerste bedrijven in Nederland die zich niet lieten afschrikken door extreme standpunten uit linkse of rechtse hoek zijn de Hema en Tony’s Chocolonely. Vooral de laatste is interessant, omdat dit snel gegroeide chocolademerk het beëindigen van de slavernij op de cacaoplantages tot missie heeft gekozen.

Om die reden oppert P+ om tot een dialoog te komen met organisaties van migranten in Nederland die het feest bij uitstek vieren dat de bevrijding van de slavernij viert: carnaval. Waarom niet delen van het zomercarnaval integreren in de welkomstoet van Sinterklaas? Misschien wat warmer aangekleed?

Ook transitiehoogleraar Jan Rotmans van de Erasmus Universiteit wil het volksfeest in lijn te brengen met de veranderde samenstelling van de bevolking in Nederland. Die is nu totaal anders dan in 1850, toen de schoolmeester Schenkman in een prentenboek de Sint ineens een donkergekleurde knecht gaf, wat in die tijd een status was voor rijke families. Grote statieportretten bewijzen dit.

Lees alles over de vele gezichten van Sinterklaas in de P+ Special, inclusief tijdlijn.