Systemen lijken onveranderlijk te zijn. Opvallend genoeg is het juist de ambitie van de AFAS Foundation om hulp te bieden, wanneer zorgelijke situaties blijvend verbeterd worden. Zelfs de eeuwigdurende cyclus waarin armoede van generatie op generatie wordt doorgegeven. Directeur van de AFAS Foundation, Gerben Eversdijk, gelooft dat goede doelen zich meer moeten onderscheiden. Hij reikte deze week het “Goedste Doel’ uit aan Stichting Masanga, vanwege haar inspanningen voor de ontwikkeling van een door oorlog zwaar getroffen ziekenhuis in Sierra Leone.

Dankzij het werk van Stichting Masanga ontstaat daar de mogelijkheid om veilig en gezond te bevallen, voor moeder én kind. "Als winnaar van het ‘Goedste Doel’ ontvangt de organisatie een zonnepark waarmee het Masanga-ziekenhuis in Sierra Leone haar eigen stroom op kan wekken. Met de komst van het zonnepark zullen bovendien de kosten voor stroom dalen, waardoor het ziekenhuis in de toekomst zoveel mogelijk budget overhoudt voor investeringen in de ontwikkeling van de zorg.

Eversdijk van de AFAS Foundation spreekt over deze inzet als ‘anders goed doen’: “Wij streven als foundation na dat als wij ergens zijn geweest, er blijvende verandering optreedt. Als het betekent dat er geld ontbreekt, of een bepaalde expertise, dan zetten we dat in. We helpen mensen in ontwikkelingslanden heel concreet aan bijvoorbeeld een operatie of een prothese. Dat zorgt er vervolgens voor dat iemand simpelweg weer zelfstandig kan functioneren. Indirect realiseer je zo dus dat iemand weer een plaats in de maatschappij heeft.”

Er zijn meer initiatieven in Afrika die al steun ontvangen. “Neem Ethiopië. Daar werken we in gebieden waar enorme droogte heerst en ondersteunen we projecten die er heel concreet voor zorgen dat men daar weer kan gaan oogsten. Door die praktische oplossing zorg je niet alleen voor voedselvoorziening, maar ook voor herstel van een systeem. Door de oogsten terug te brengen, hebben mensen weer te eten, maar kunnen ze ook hun producten weer verkopen. Dat genereert weer inkomsten waardoor kinderen naar school kunnen. Zo werk je heel concreet aan een toekomstperspectief, aan systeemverandering.”

Eversdijk kan ook een voorbeeld dichter bij huis geven:“Als je het hebt over de vraag hoe bijstandskinderen een mooie plek in de maatschappij krijgen, dan kijken we ook heel concreet waar we verandering in kunnen aanbrengen. We hebben daarvoor net een project aangenomen. In Nederland zijn er 421 duizend kinderen die onder de armoedegrens leven. Dát kunnen we niet veranderen, maar we ondersteunen bijvoorbeeld wel Missing Chapter, de stichting die zich inzet voor de inclusie van kinderen. Via Missing Chapter wordt nu lesmateriaal ontwikkeld voor groep 7 en 8 in het basisonderwijs. Dit moet het onderwerp armoede bespreekbaar maken onder kinderen zelf. De kinderen die dit betreft moeten zich hier namelijk niet voor hoeven schamen, noch moeten ze zich maatschappelijk buitengesloten voelen. Dat is wat mij betreft een voorbeeld van hoe we invulling geven aan het doorbreken van een cirkel.” 

Wanneer weten jullie zeker dat je een systeem echt veranderd hebt?  
“Dat blijft misschien wel de grootste uitdaging voor de filantropie als geheel. Ook een heleboel andere stichtingen worstelen daarmee. Van elk project willen wij het liefst meten wat het resultaat is; je wilt weten welke transformatie er heeft plaatsgevonden. Het zou mooi zijn als we dat in de toekomst nog wat beter zouden kunnen duiden. Vandaar dat we de uitreiking van het ‘Goedste Doel’ ook gekoppeld hebben aan het thema ‘Systeemverandering’. Daar gaan we met elkaar over in gesprek. Alleen zo kunnen we ook blijven zeggen: we zijn als stichting waardevol voor de maatschappij.”

Foundations van bedrijven staan bij het grote publiek minder in de belangstelling dan andere goede doelen. Klopt dat?
“Het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy heeft enige tijd geleden alle vermogensfondsen in kaart gebracht. Daaruit is gebleken dat er jaarlijks meer dan tweeënhalf miljard gedoneerd wordt. Tientallen bedrijfsfondsen voorzien daarin voor honderden miljoenen. “

Eversdijk: “Er gebeurt dus heel veel maar het grote publiek hoort er, gezien die bedragen, relatief weinig van. Daarom geloof ik dat je je moet onderscheiden en duidelijk moet maken wat voor ongelofelijk mooie dingen we doen op het gebied van bijvoorbeeld onderwijs, zorg en de maatschappij.  Als AFAS Foundation proberen wij ons te onderscheiden in de wijze waarop we dat doen. Zo houden we challenges, waarbij goede doelen hun project op een podium staan te pitchen.”

“Ook in de manier waarop we onze aanvragen behandelen zijn wij uniek. Zo lag recent de keuze op tafel of we het Prinses Maxima Centrum voor Kinderoncologie zouden gaan ondersteunen met een bedrag van anderhalf miljoen euro. Daarvoor hoeven we geen hele grote investeringsvoorstellen te ontvangen. Het gaat er dan vooral om of we er als bestuur persoonlijk vertrouwen in hebben dat de aanvraag goede resultaten oplevert. Als wij geloven dat de nood hoog is, en de impact groot zal zijn, dan gebeurt het ook gewoon.”

Hoe meet je vervolgens of deze ideeën ook uitgewerkt worden? 
“Als wij organisaties geld toekennen, monitoren wij automatisch de voortgang. Elke drie maanden worden de initiatieven via ons softwaresysteem gesignaleerd, waarbij aan de organisaties gevraagd wordt om te komen met hun driemaandelijkse rapportage. Dan kunnen we kijken wat de voortgang is. En dat kan op allerlei manieren zijn; van een fotoreportage tot een reeks vlogs.”

“We sturen vooral aan op het rapporteren van aantallen werkelijke resultaten; het moet zo concreet mogelijk worden. Een goed voorbeeld hiervan is de Stichting Woord en Daad. Zij hebben het doel om 1 miljoen huishoudens in andere landen van water te voorzien. Van dat project zeggen we: we willen echt per kwartaal progressie zien, in aantallen.”

“Daarnaast gaan we ook regelmatig bij initiatieven op bezoek om met eigen ogen te kunnen zien wat er gebeurt. De goede doelen zien dat ook als de ultieme uiting van partnership. Wij zijn ervan overtuigd dat we met deze relatie op lange termijn veel meer kunnen bereiken.”

Meer over de AFAS Foundation