Op zonnepanelen aangedreven waterpompen voor 80 duizend families uit de allerlaagste kastes in India. Elektrische riksja’s voor de armste vrouwen die nu zware lasten op hun hoofd dragen. Dit zijn twee duurzame energieprojecten in India die mede door de inzet van Mondiaal FNV gaan opstarten, in samenwerking met de Self Employed Women’s Association (SEWA). Het succesvolle duurzame energieprogramma met kleine leningen van deze vakbond hielp al tienduizenden gezinnen en is wereldwijd uniek. 

In de P+ Special ‘Allerarmsten circulair’ van deze week wordt beschreven hoe SEWA vrouwen opleidt tot ‘energy leaders’ die andere leden weer helpen bij het voordelig overstappen van vervuilende energiebronnen als diesel en kerosine op zonne-energie.

Binnenkort starten twee pilots in de West-Indiase deelstaat Gujarat. In het rurale Surendranagar-district winnen bijna honderdduizend kleine families zout tussen oktober en mei. Onder hen veel vrouwen die met dieselpompen werken. Zij kunnen een lening bij SEWA afsluiten voor een door zonne-energie aangedreven pomp, die in het laagseizoen (van juni tot oktober) kan worden ingezet als energie-opwekker in de dorpen waar ze wonen. 

In de P+ Special staat de Indiase Reka op de cover die al eerder met vijf andere families in haar buurt gezamenlijk zonnepanelen op afbetaling kocht. Een maandelijkse aflossing van 85 euro bleek haalbaar. 

“De tweede pilot speelt zich af in de grote stad Ahmedabad”, vertelt Mario van de Luijtgaarden van Mondiaal FNV in P+. “Dit draait om de zogenoemde headloaders: vrouwen die allemaal spullen op hun hoofd dragen. Dat is heel zwaar werk. Daar wil SEWA een pilot doen met elektrische riksja’s om de vrouwen te ontlasten. Dit project gaat in april van start.”

SEWA is bij uitstek ook een vakbond voor de vuilnisrapers: vrouwen die op vuilnisbelten producten verzamelen zoals plastic, glas, beenderen of papier. Ze verkopen deze restmaterialen door aan kleine bedrijfjes om het materiaal opnieuw te gebruiken. In Ahmedabad voert SEWA een afvalrecyclingsproject met steun van Mondiaal FNV om de circulaire economie te stimuleren en te verbeteren. In het verleden voerde SEWA samen met haar vrouwelijke leden onderhandelingen met de opkopers om de prijs per product te verhogen. 

“Vervolgens ontstond het idee om het vuilnis zelf op te gaan halen, zodat de vrouwen niet meer tussen die enorme, stinkende afvalbergen hun producten hoefden te zoeken”, vertelt Wilma Roos, eveneens beleidsmedewerker van Mondiaal FNV. “Daarmee is proefgedraaid in een aantal wijken. Toen de gemeente wilde opschalen, bleek de opdracht echter zo interessant dat grote bedrijven de tender wonnen. Uiteindelijk bood de gemeente SEWA aan om twee recycling facilities te maken: grote parkeerplaatsen met een muur eromheen, met tussenschotjes die ruimte bieden aan twaalf verschillende producten. Daarvoor hebben de vrouwen speciaal een coöperatie opgericht. Het natte en droge afval wordt daar naartoe gebracht en verder gesorteerd door de vuilnisraapsters.”

Waarom is dit project voor Mondiaal FNV zo belangrijk? “We wilden zorgen dat er fatsoenlijk werk voor de vuilnisrapers kwam”, zegt Roos. “Op de vuilnisbelten is het gevaarlijk werk, want de vrouwen sneden zich vaak aan glas of injectienaalden. Ze liepen daardoor infecties op. We vinden het belangrijk dat zij betere werkomstandigheden krijgen. En die hebben ze nu. De volgende stap is om dit op te schalen door de hele stad.”

Lees het complete verhaal in de P+ Special ‘Allerarmsten circulair’

Tekst Astrid van Unen