In Nederland is het circulair onderwijs van start gegaan. De hackathon van tien onderwijsinstellingen tijdens de week van de circulaire economie was het startschot. Maar wat is circulair onderwijs precies? Daarover gaat de 12 pagina’s tellende P+ Special van deze week. Een drijvende kracht achter deze ontwikkeling is lector dr. Kim Poldner van de Haagse Hogeschool en wetenschapper bij Het Groene Brein. Van haar is de uitspraak: ‘Circulair onderwijs is fun’.

P+ maakte deze Special op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Het Groene Brein. De uitgave bevat uitspraken over circulair onderwijs van (demissionair) staatssecretaris Stientje van Veldhoven, premier Mark Rutte en onderwijsminister Ingrid van Engelshoven. Ook worden vier studententeams geportretteerd, waarin twee prijswinnende, die opmerkelijk ambitieuze circulaire plannen presenteerden. 

Naast een interview met de opvallende Kim Poldner komt in deze P+ Special ook onderzoeker Bas van den Berg aan het woord. Als junioronderzoeker is hij een drijvende kracht binnen het Kenniscentrum Mission Zero van de Haagse Hogeschool. Hij hoopt op het onderwerp circulair onderwijs te promoveren. Van den Berg spreekt ook wel over ‘samenlevingsleren’: “Het gaat over een andere vorm van onderwijs die meer gebouwd is op ecologische systemen”, legt hij uit in P+. “Want we zijn allemaal onderdeel van een geheel, de mens, de boom, de eekhoorn. Dus waarom gaat het onderwijs dan niet de samenwerking met de omgeving aan?”

Binnen het lectoraat Circulair Business van de Haagse Hogeschool is hij als buitenpromovendus bezig met een onderzoek (PhD) in de onderwijs & leerwetenschappen bij de Wageningen Universiteit. “Ik onderzoek hoe ecologische vormen van hoger onderwijs sterker aan kunnen sluiten bij duurzaamheidstransities en wat daarvoor nodig is. Dus hoe dit soort onderwijs eruit kan zien. Bijvoorbeeld onderwijs wat aansluit op een living lab waar ondernemers en beleidsmakers een problematiek aanpakken die eigenlijk te groot of te complex is voor een van de individuele partijen.”

Hij is kritisch op de huidige analoge wijze van les geven: “In het hoger onderwijs zie je dat onze praktijk nu nog redelijk los staat van de rest van het systeem waarin het actief is. Wat ik probeer uit te zoeken is wat er gebeurt als het onderwijs wel onderdeel wordt van de omgeving en met de anderen gaat zoeken naar oplossingen.”

Bijvoorbeeld samen gaan ontdekken hoe een duurzame toekomst eruit moet zien. “Dus meer samenwerken met bedrijven, instellingen en hele regio’s, waarbij we kritisch blijven kijken, en we geen verlenging worden van de industrie. Het onderwijs kan een plek worden waarin we voorbij alle grenzen kunnen denken. Sommige problemen zijn zo complex dat het onderwijs een onderdeel kan zijn van de oplossing. Zo’n hackathon kun je zien als onderdeel van een ecologisch systeem, omdat er tussen verschillende partijen in regio’s intensief is samengewerkt aan één project.”

Op deze manier kan het onderwijs een ander licht laten schijnen op problematiek die in een regio speelt. “Studenten zijn nog redelijk apolitiek, minder gebonden en minder gevormd dan een professional. Dat geeft ze de ruimte om breder en verder te denken, voorbij de bestaande grenzen. Uit de hackathon zijn nu ideeën gekomen, maar daarmee zijn ze er nog niet. Het is ook niet zo dat studenten alles oplossen, maar ze kunnen wel richtingen verhelderen. De bedoeling is de plannen met de regio verder uit te werken. Zuyd Hogeschool heeft alle teams versnellingstafels aangeboden, waarmee ze in contact komen met experts. Dat is enorm waardevol. De komende negentien weken gaan de studenten hiermee verder. Zoiets als de hackathon moet gaan leiden tot verandering, ook binnen het onderwijs, en dat is een proces dat wel begeleiding nodig heeft.”

Verder lezen: interview met Bas van den Berg en alle andere artikelen in de P+ Special ‘Circulair onderwijs is fun’.