Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
Marleen Janssen Groesbeek
Marleen Janssen Groesbeek
06 december 2020

Wat heeft transparantie ons opgeleverd?

In het nieuwe P+ Marktboek geven onze columnisten hun visie op de wereld. Marleen Janssen Groesbeek vraagt zich af wat transparantie over verduurzaming eigenlijk heeft opgeleverd. Ze is daar erg kritisch over.

Transparantie is sinds jaar en dag het toverwoord van de duurzame ontwikkeling. Overheid, bedrijven en andere organisaties moeten maar laten zien wat ze doen. Onderbouwen ze dat met cijfers en verhalen, dan komt het wel goed met die duurzame transitie.

Het is het gedachtegoed dat Herman Wijffels begin deze eeuw als voorzitter van de Sociaal-Economische Raad in het rapport ‘De winst van waarden’ stevig neerzette als kern van de Nederlandse aanpak van duurzaamheid. Het idee erachter was dat als alle organisaties die maatschappelijk actief zijn verantwoording afleggen, de stakeholders de mogelijkheid hebben om in actie te komen. Bevallen bepaalde activiteiten niet? Dan kunnen belanghebbenden de bedrijven of overheid daarop aanspreken.

Het idee dat door transparantie de transitie versnelt, werd door het ministerie van Economische Zaken, toen nog zonder Klimaat, enthousiast omarmd. Het leidde tot de oprichting van de Transparantiebenchmark en de Kristalprijs. Sindsdien houden we ons vast aan engagement en de druk van maatschappelijke organisaties en bezorgde burgers om organisaties te veranderen.

Sinds het eind van de vorige eeuw zijn er verschillende organisaties ontstaan die niet alleen de transparantie moeten bevorderen maar ook de informatie moeten stroomlijnen met raamwerken, regels en richtlijnen. Dat leidde weer tot de klacht van bedrijven die daar mee aan de slag gingen. Ze vonden het soms best moeilijk om aan alle duurzame en niet-financiële rapportage-eisen te voldoen. Lezers op hun beurt konden de ondernemingen niet goed met elkaar vergelijken omdat deze een eigen invulling aan de eisen gaven. Vandaar dat nu het Carbon Disclosure Project (CDP), het Global Reporting Initiative (GRI), de International Integrated Reporting Council (IIRC), de Climate Disclosure Standards Board (CDSB) en de Sustainable Acounting Standards Board (SASB) begin september aangekondigd hebben dat ze met elkaar gaan samenwerken en hun rapportageverplichtingen gaan stroomlijnen. Dat gaat nog wel een paar jaartjes duren. Intussen is de Europese Unie met zijn eigen Duurzame Taxonomie bezig. Dit moet de financiële sector helpen om in de goede dingen te gaan investeren door gebruik te maken van beter vergelijkbare niet-financiële informatie.

Kortom, er is veel te doen om rapportage, verantwoording en kwaliteit van data. Maar helaas. We moeten constateren dat al die transparantie nog maar weinig transitie heeft opgeleverd. De verslaggeving zelf is centraal komen te staan, niet de prestatie. Als bedrijven maar open zijn over hun verrichtingen, krijgen ze er zelfs een mooie prijs voor. Dat liet de uitreiking aan Shell van de Sijthoff-prijs voor de beste externe verslaggeving begin november weer zien. De juryvoorzitter gaf het in Het Financieele Dagblad eerlijk toe: ‘We beoordelen niet de beurswaarde van een bedrijf en ook niet de beursprestatie. We beoordelen de kwaliteit van de verslaggeving’. We weten op dit moment nog niet wie de Kristalprijs van 2020 zal winnen. Maar vorig jaar was het Schiphol. Ook niet echt een duurzaamheidskampioen te noemen.

Zelfs al weten we hoe beroerd sommige sectoren en bedrijven het doen, ook de social-mediaschandpalen leveren te weinig op om organisaties die niet de goede dingen doen (of de goede dingen slecht doen) tot beter gedrag te dwingen. De macht van de burger zit in de aantallen. Geen digitale barricaden meer. We moeten stemmen met onze voeten en vaker de straat op. Gelukkig is demonstreren – ondanks de coronacrisis - weer helemaal terug. Demonstranten beoordelen bedrijven op wat ze doen, niet op wat ze zeggen. 

Marleen Janssen Groesbeek, lector Sustainable Finance & Accounting AVANS Hogeschool

Abonneer op P+ People Planet Profit