Als de Waddenzee als natuurgebied rechten zou hebben, zou er niet zomaar een brede sleuf door Schiermonnikoog en de waddenplaten worden gegraven. Er zou dan eerst gekeken worden of er andere opties zijn om de stroom van de windparken op zee aan land te brengen. Dat stelt hoogleraar Tineke Lambooy van de Nyenrode Business Universiteit. De juriste is verbaasd over de aangekondigde graafwerkzaamheden, die het gebied van miljoenen trekvogels blijvend kunnen verstoren. Dit plan conflicteert bovendien met alle internationale beloftes die Nederland deed om de Waddenzee als natuurgebied te zullen beschermen.

In de P+ Special ‘Geef de natuur rechten’ stelt Lambooy dan ook dat Nederland de voorbeelden uit andere continenten moet volgen, waar aan rivieren, bergen en natuurgebieden rechten zijn toegekend. Het oprichten van een ‘Natuurschap’ zou een primeur voor Nederland en Europa zijn. 

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) zorgde dit jaar voor een lastig dilemma tussen twee duurzame doelen: het behoud van biodiversiteit en de transitie naar duurzame energie. De botte maatregel om een diepe sleuf voor stroomkabels bij Schiermonnikoog te graven, zorgt wel voor een urgente en principiële keuze, als het gaat om de toekomst van de Waddenzee. Lambooy zegt daarover in P+: “Biodiversiteit staat in dit geval boven economie.”

De juriste, hoogleraar Corporate Law aan Nyenrode Business Universiteit, kiest voor de vogels, zeehonden en de vissen. Ze weet zich gesteund door tal van internationale conventies en verdragen om de biodiversiteit in de Waddenzee goed te beheren, afspraken waar Nederland zich aan heeft gecommitteerd. Die afspraken zijn nu haaks komen te staan op een toekomst waarbij de groene stroom van steeds meer nieuwe windmolenparken in de Noordzee via de Waddenzee aan wal wordt gebracht. In zijn laatste week als minister van EZK besloot Eric Wiebes (VVD) om grote kabels door de kwelders van Schiermonnikoog en de Waddenzee naar de Eemshaven bovenin Groningen aan te leggen. Dat is de kortste route om de opgewekte stroom naar het achterland door te geven. Of om de energie in het Chemiepark Delfzijl om te zetten in waterstof. Deze energiedrager is niet alleen goed op te slaan als ‘batterij’, maar kan vanuit Groningen door het gasnetwerk door heel Europa worden getransporteerd.

Lambooy stelt daar vele richtlijnen en internationale afspraken om de natuur van de Wadden te beschermen tegenover, die Nederland ondertekende. In de P+ Special worden deze verdragen opgesomd. Nu hier niet naar wordt gehandeld, is het de hoogste tijd om een juridische innovatie in stelling te brengen, die de Waddenzee zelfstandige rechten geeft. Ook hiervan staat in P+ een historisch overzicht van landen waar rivieren, bergen en natuurgebieden eigen rechten toebedeeld kregen; in Ecuador, Bolivia, Colombia, India, Nieuw-Zeeland, Australië en Canada.

Wanneer er voor de Waddenzee ook zo’n ‘Natuurschap’ was geweest, had ex-minister Wiebes niet zomaar zijn collega’s op de departementen van IenM en LNV kunnen passeren, die de verantwoordelijkheid over de Waddenzee hebben. Ook de ‘sleuvengravers’ van Schiermonnikoog zouden eerst langs deze organisatie moeten langsgaan, om vergunning aan te vragen, net als vissers en andere gebruikers.

Volgens Lambooy zou er dan eerst een toetsing plaatsvinden aan de hand van een toekomstplan voor de Waddenzee. De sleuvengravers “zouden eerst alle opties in kaart moeten brengen die passen binnen dat grotere plan. En dan komen pas de praktische vragen. Moeten die kabels er komen? Waarom moeten ze via Schiermonnikoog lopen? Omdat dat goedkoper is? Is het mogelijk om nieuwe kabels naast oude kabels in een bestaande vaargeul te leggen? Op basis daarvan zou een Natuurschap een besluit nemen.”

Download van P+ Special ‘Geef de natuur rechten’