Seniorenhofjes voor doorstroming woningmarkt
Nederland moet geen miljoen gezinswoningen in weilanden gaan bouwen. Luister liever naar de wensen van stadsbewoners zoals senioren. Die blijven het liefste in hun eigen wijk wonen, maar dan wat kleiner en gezellig bij elkaar. In moderne hofjes bijvoorbeeld, zoals de eerste binnenkort in Amsterdam wordt opgeleverd. Hoogleraar Duurzaam Bouwen Anke van Hal van Nyenrode Business Universiteit stelt de factor mens centraal om zo de woningnood op te lossen zonder overbodig veel natuur op te offeren. Ze noemt haar aanpak de ‘Fusie van Belangenstrategie’.
Over deze strategie gaat de P+ Special van deze week: ‘De factor mens’. Anke van Hal daarover: “Door in plaats van standpunten in te nemen de belangen van mensen centraal te stellen, ontstaat ruimte voor andere oplossingen.”
Wat het probleem is als je het over de immense bouwopgave in Nederland hebt? De factor mens wordt vergeten. De belanghebbenden met name, mensen met uiteenlopende kennis, die met verschillende deeloplossingen kunnen komen. Heel verrassende plannen zelfs. Hoogleraar duurzaam bouwen Anke van Hal van de Nyenrode Business Universiteit vindt dat er te vaak vanuit een beperkte insteek naar de woningnood wordt gekeken.
Van Hal in P+: “De gangbare gedachte is nu 'er moet een miljoen gezinswoningen bij'. Dat moeten woningen met een tuin zijn want dat is wat gezinnen willen. Vanuit die optiek is bouwen in het buitengebied niet te vermijden. Maar wat blijkt, zo benadrukte onder andere de voormalige Rijksbouwmeester: er zijn nu al veel meer eengezinswoningen dan gezinnen in Nederland.”
Vervolgend: “In veel eengezinswoningen wonen ouderen die wel kleiner willen wonen maar niet hun wijk uit willen. Waar zij behoefte aan hebben zijn kleine appartementen binnen hun eigen gemeenschap. Door die te bouwen of bestaande grote woningen in kleinere appartementen op te delen komen hun eengezinswoningen vrij, krijg je doorstroming en hoeft er minder natuur opgeofferd te worden. Er worden ook oplossingen aangedragen die het samenwonen van mensen met uitkeringen bevordert. Daardoor houden ze samen niet meer twee woningen bezet en kunnen beter voor elkaar zorgen. Maar vooral: ze kunnen samenwonend gelukkiger zijn. Er zijn dus meer oplossingsrichtingen dan alleen maar nieuwe gezinswoningen bouwen. Oplossingen bovendien waarmee meerdere voordelen te behalen zijn.”
Praat je bijvoorbeeld over uitkeringen, dan praat je over instanties die nu niet betrokken zijn bij het debat over de bouwopgave.
Van Hal verwacht dat zulke partijen toch een constructieve bijdrage kunnen leveren, zoals de Sociale Dienst of de Sociale Verzekeringsbank, die de AOW uitkeert. Van Hal verduidelijkt: “Waarom mogen alleenstaande mensen in de bijstand niet bij elkaar gaan wonen? Waarom wordt hun uitkering dan gestopt? In Tilburg is die blokkade nu opgeheven, op proef. Ik ben heel benieuwd hoeveel woningen hierdoor zullen vrijkomen. En buiten dat: waarom maakt een overheid het mensen financieel onmogelijk om altijd bij elkaar te zijn? Hetzelfde geldt voor alleenstaande gepensioneerden. Gaan zij samenwonen, dan gaat hun AOW terug van ieder 70 procent van het minimumloon naar ieder 50 procent. Samen verlies je dus 40 procent van het inkomen. Ook dat houdt ouderen tegen om hun eigen huis vrij te maken voor jongeren die nu geen start kunnen maken op de woningmarkt. Weeg deze belangen van gepensioneerden ook mee. Nodig deze mensen uit aan tafel en luister naar ze. Ze zullen vast vertellen over eenzaamheid. Dat probleem onder ouderen is zo groot. Een gemeente en instanties moet het financieel mogelijk maken om dit op te lossen. Er is ergens in de stad altijd wel een stuk grond op een plein of zo om woonruimte te creëren, met een gemeenschappelijke ruimte om samen dingen te doen.”
Van Hal is gecharmeerd van het woonconcept ‘Samen Zelfstandig’ voor zelfstandig wonende senioren van Syntrus Achmea. In Amsterdam wordt begin 2022 al het project ‘de nieuwe St. Jacob’ opgeleverd, pal tegenover Artis. Heel symbolisch voor deze plek is dat er vroeger het R.K. oude Mannen en Vrouwengasthuis Sint Jacob stond. Met de daarvan bewaard gebleven kapel op de open binnenplaats komen er 305 luxe vrije sector huurappartementen voor de senioren vrij.
Jeroen Kemperman, senior manager Strategy & Business van Het Zilveren Kruis over de belangstelling voor dit ‘21ste eeuwse hofje’: “Het project is zwaar overtekend. Het zijn vooral Amsterdammers die op deze manier in Amsterdam kunnen blijven wonen. Wat er dan gebeurt is net zoiets als ‘drie voor de prijs van een’. Onze huurders laten een grotere woning achter, waar een gezin in kan. En dat gezin laat weer een woonplek achter die geschikt is voor een starter. Alles gaat doorschuiven. Dat is wat je graag wil.”
Drie andere 21ste eeuwse hofjes van Syntrus Achmea komen er nog aan, ontworpen door July Ontwerp, onder meer in Den Haag en Hellevoetsluis.
Download de gratis P+ Special over de woningnood: 'De factor mens'