Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
Ad van Wijk (het groene brein)
Ad van Wijk (het groene brein)
01 januari 2019

Van cv-ketel naar waterstofketel

De warmtepomp gaat de cv-ketel vervangen. Zo begonnen we  2018. En we eindigden vorig jaar met een extra optie: die cv-ketel kan ook een waterstofketel worden. De CO2-neutrale brandstof kan door ons aardgasnet worden aangevoerd. Hoogleraar Ad van Wijk (het Groene Brein) berekende dat deze oplossing goedkoper is dan het aanleggen van nieuwe hoogspanningsmasten om alle windenergie uit zee tot diep in Nederland te transporteren.

Van Wijk presenteerde deze optie in de P+ Special ‘Straks: toekomstbestendig energielandschap’. In deze reeks toekomstverkenningen staat de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) centraal, waarin prioriteiten staan over de inrichting van ons land.

Twee dagen per week reist dr. Ad van Wijk (1956) naar de stad Groningen. Als hoogleraar verbonden aan de TU Delft is hij één van de smaakmakers van het netwerk van duurzame wetenschappers ‘het Groene Brein’. Zijn huidige geuzennaam is die van ‘waterstofambassadeur’; vanuit het noorden zet hij namens de New Energy Coalition de waterstofeconomie weer op de agenda. Hij valt in een warm nest van bedrijven, kennisinstellingen en onderwijsinstituten die zich verdiepen in energievraagstukken.

Van Wijk heeft een duidelijke aanbeveling voor de denkers aan de Nationale Omgevingsvisie: “Goed dat er een insteek is om te komen tot bundeling van energiefuncties. Maar kijk dan niet naar elektriciteit alleen, als je gaat bundelen. Kijk ook naar groene waterstof, gewonnen uit die stroom afkomstig van windparken op zee. Maak een goede afweging, zodat de kosten zo laag mogelijk zijn. Er ligt voor ons een enorme economisch kans.”

Van Wijk keek naar de oude investeringen die onder de grond verborgen liggen: het fijnmazige net aan aardgasleidingen. Niet alleen de industrie, maar zelfs de verst afgelegen dorpen van ons land zijn daar op aangesloten. Ook zijn de grote aardgasleidingen vanuit het noorden van Nederland naar het achterland van Europa doorgetrokken, tot in Italië toe. Wordt deze infrastructuur straks overbodig, wanneer de gaskraan definitief dicht gaat? Dan zou in de provincie Groningen een schat aan kennis en ervaring verloren gaan. Van een bedrijf als de Gasunie blijft dan niet veel meer over dan een doorgeefluik van aardgas uit landen als Rusland, waar de Nederlandse economie liever niet van afhankelijk wil zijn.

Oud-ondernemer (CEO van het Econcern) van Wijk ging opnieuw aan het rekenen. Hij kwam op een totaal andere uitkomst uit dan in de jaren ’90 van de vorige eeuw, bij de laatste opleving van de waterstofeconomie. Het omzetten van aardgas in waterstof bleek toen nog veel te kostbaar te zijn. Alleen grote chemische bedrijven maakten het noodzakelijkerwijze voor hun processen. Maar de waterstofauto voor de burger kwam er niet. Veel te duur.

Van Wijk: “De situatie vandaag is een totaal andere. Duurzaam opgewekte energie is goedkoper geworden: je kunt nu al voor minder dan 2 dollar per kilo waterstof maken uit zonne-energie in de Sahara. Met offshore wind is het nu nog wat duurder, maar ook dat daalt snel in prijs. Waterstof kan dan meteen als opslag dienen voor de momenten dat de zon niet schijnt of het niet waait en de industrie toch energie nodig heeft. Je kunt waterstof in oude zoutkoepels opslaan. Dat is een stuk handiger dan in batterijen. 6000 ton opgeslagen waterstof levert dezelfde hoeveelheid energie als 17 miljoen grote Tesla Powerbanks. De batterijen kosten al snel 17 miljard dollar, daar waar het opslaan van waterstof in een zoutkoepel niet meer dan 100 miljoen kost.”

Het is niet eens de meest interessante rekensom die de wetenschapper maakte. Van Wijk kopt in: “Wat kost het om nieuwe hoogspanningsleidingen te bouwen, die de windstroom naar het achterland transporteren, wanneer daar de kolencentrales worden stilgelegd? En wat bespaart het om die aardgasleidingen te gebruiken om er waterstof doorheen te voeren? Dan blijkt ineens dat het omzetten van elektriciteit naar waterstof door middel van elektrolyse een stuk goedkoper is dan de bouw van een compleet nieuwe of verzwaarde infrastructuur van elektriciteitsmasten met batterijopslag. En wij hebben al verstand van waterstof. Wij hebben nu al de grootste waterstofeconomie van Europa, op die van Duitsland na.” 

Maar kan waterstof dan wel door het aardgasnet gevoerd worden? “De leidingen zijn precies net goed”, weet Van Wijk, die er samen met Gasunie onderzoek naar deed. “Grote leidingen voor de industrie zijn gemaakt van koolstofijzer. Dat gaat gewoon goed. Sterker nog, er ligt al dertig, veertig jaar een particuliere pijpleiding vanaf Rotterdam via België naar Noord-Frankrijk. Alles bestaat al. Ook kan de waterstof gewoon door de gasleidingen naar je huis. Die zijn gemaakt van polyethyleen en pvc en dat gaat ook goed. Je moet alleen de aansluitingen en de verdeelstukken vervangen, de zogenoemde moffen.” 

  Lees de volledige P+ Special over ons toekomstig energielandschap.