Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
Arbowet 2017
Arbowet 2017
22 december 2017

Open dialoog cruciaal bij duurzame inzetbaarheid

De nieuwe Arbowet, sinds 1 juli 2017 actief, legt veel nadruk op preventie en de duurzame inzetbaarheid van werknemers. Dat blijkt uit de bijhorende Memorie van Toelichting. Het vooruitschuiven van de bedrijfsarts is echter eerder een zwaktebod dan een sterk signaal, zo oordelen Robert Wondaal, commercieel directeur van HR Consultancybureau Robidus en Moniek Vossenaar, directeur van Ascender Bedrijfspsychologen en Coaches.

Uit de toelichting, die aan de Arbowet van 1 juli 2017 is toegevoegd, komt duidelijk naar voren dat de positie van de bedrijfsarts verder wordt versterkt. Iets waar op zich weinig mis mee is. “Het is bijvoorbeeld een goede zaak dat alle zieke werknemers die twijfelen aan de objectiviteit van de eigen bedrijfsarts sinds de nieuwe Arbowet recht hebben op een second opinion bij een andere bedrijfsarts”, schetst Wondaal een deel van de vernieuwde situatie.

Als commercieel directeur van Robidus, een organisatie die zich focust op het beperken van ziekteverzuim en de daarbij behorende kosten, komen hem veel verhalen rondom de verzuimpraktijk ter ore. Wat blijkt is dat veel psychische klachten die uiteindelijk op de werkvloer doorklinken helemaal geen werkgerelateerde oorzaak kennen, maar vooral in de privésfeer liggen. “Vaak wordt er meteen een bedrijfsarts bij betrokken, maar blijkt uiteindelijk na verder doorvragen dat er in de thuissituatie iets speelt.”

Maar de werkgever zit wel met de gevolgen. Vossenaar kent, als directeur van Ascender, de cijfers inmiddels uit haar hoofd. “Uit de meest recente cijfers van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport blijkt dat 39 procent van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen een psychische aandoening als hoofddiagnose kent.” Bovendien blijken er in 2016 meer dan 2.600 psychische beroepsziekten te zijn gemeld bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB).

Geen kleine aantallen dus. “Privéproblemen bespreken we niet graag, zeker niet met onze leidinggevende. Hierdoor komen deze pas boven water als iemand al een tijdje ziek thuis zit”, aldus Wondaal. De scheiding tussen privé en werk, vervaagt weliswaar langzaam, maar wanneer het op problemen in de privésfeer aankomt is deze scheiding nog steeds heel rigide. Wondaal: “Onder werktijd doen we privézaken en thuis verzetten we ook nog vaak wat werk. Maar wanneer het op persoonlijke issues aankomt, blijkt die tweedeling nog steeds springlevend.”

Een second opinion is een mooie wijziging in de Arbowet, maar dit is in de ogen van Wondaal alleen maar een tool die pas valt te gebruiken wanneer het eigenlijk al te laat is. Op het gebied van preventie en duurzame inzetbaarheid van het personeel pleit hij voor een open dialoog tussen werknemers en werkgevers. “De leidinggevende faalt door niet structureel te praten over issues die de inzetbaarheid van werknemers beperken, of deze problemen nu hun oorsprong vinden in werk of in het privéleven. Ik heb het zelf altijd over ‘inzetbaarheidsmanagers’. Net als we bij arbeidsongeschiktheid, het ook over ‘casemanagers’ hebben. Zo’n inzetbaarheidsmanager kan een casemanager zijn, maar ook een vertrouwenspersoon vanuit de HR-afdeling of een bedrijfspsycholoog.”

De nieuwe Arbowet laat in ieder geval na om de bedrijfspsycholoog verder naar voren te schuiven. In de ogen van diverse verzuimspecialisten een gemiste kans. “Een bedrijfspsycholoog is namelijk dé specialist in het begeleiden bij psychisch verzuim”, zegt Vossenaar. Volgens Wondaal kan zo’n bedrijfspsycholoog een goede aanwinst zijn. “Je kunt niet van een leidinggevende eisen dat diegene alles ziet.” Door intern iemand verantwoordelijk te maken voor het welzijn van het personeel, kunnen er tijdig gerichte interventies worden ingezet om zo te voorkomen dat iemand niet meer kan werken.

Niet ieder bedrijf heeft een bedrijfspsycholoog in dienst of is in staat er één aan te nemen of in te huren. Iemand die al in dienst is als vertrouwenspersoon aanwijzen is in dat kader een betaalbaar alternatief. Maar goed, verzuimpreventie mag ook wel wát kosten, want zieke werknemers die thuiszitten zijn ook niet bepaald gratis. Zeker niet wanneer je de cijfers van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten in het achterhoofd houdt.

Vossenaar: “Maar liefst 60 procent van de psychische beroepsziekten die in 2016 bij het NCvB werden gemeld, duurden drie maanden of langer.” Minimaal een kwartaal loon doorbetalen en wellicht iemand anders tijdelijk in dienst nemen om het werk toch gedaan te krijgen; de kosten zijn behoorlijk. “Om een indruk te geven: re-integratiespecialist Keerpunt heeft al eens voorgerekend dat, alles bij elkaar opgeteld, deze kosten op kunnen lopen tot wel 300 euro per persoon per verzuimdag”, aldus Vossenaar.

In de ogen van Wondaal moeten we niet alleen focussen op de werkgever. “Werknemers moeten ook zelfredzaam kunnen zijn. Hoeveel mensen zijn nu echt in staat ‘nee’ te zeggen?  Zowel als je werkgever vraagt een klus af te maken terwijl je eigenlijk naar je zieke moeder wilt; maar ook als je agenda in het weekend al bomvol zit en iemand vraagt of jij mee wil helpen bij een event op je sportclub Hetzelfde geldt voor het telefoongebruik; mensen klagen dat ze teveel prikkels ervaren, maar in de tussentijd zitten ze wel de hele dag op Whatsapp en Facebook. Werkgevers kunnen mensen dus wel verbieden om hun werktelefoon na 17.00 uur nog te gebruiken, maar dat is uiteindelijk toch echt aan de werknemer zelf.”

Zaken verbieden gaat wellicht te ver, maar leidinggevenden kunnen natuurlijk wel het gesprek aangaan met medewerkers. Wondaal: “Mensen moeten inzicht krijgen in hun eigen gedrag, om daar vervolgens werk van te maken.”

Verwachtingsmanagement lijkt hierbij cruciaal. “We willen alles hebben. Een geweldige baan, een enerverend en uitgebreid sociaal leven, het perfecte gezin, een paar topvakanties per jaar, een mooie auto en succesvolle kinderen. Maar het kán gewoon niet allemaal.”

En dat mag je als werkgever gerust bespreekbaar maken bij je werknemers. “Want uiteindelijk beïnvloedt het ook de continuïteit van je onderneming”, oordeelt Wondaal. “Neem dit soort zaken daarom structureel mee wanneer het functioneren wordt besproken, waardoor functioneringsgesprekken meer ‘welzijnsgesprekken’ worden.”

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is in ieder geval druk bezig met het terugdringen van het psychosociaal verzuim, getuige onder meer de Week van Werkstress, die van 13 tot en met 16 november plaatsvond. “Maar met de nieuwe Arbowet snijdt de overheid zich in de vingers, door verzuimreden nummer één te miskennen”, plaatst Vossenaar de pogingen van het ministerie van VWS tenslotte in perspectief.

Robidus

Ascender

Tekst Dennis Mensink