Ondanks de Turkije-deal blijven er vluchtelingen op het Griekse eiland Samos arriveren, inmiddels 50 à 100 per week. Een van de ngo’s die aanwezig is in het vluchtelingenkamp, is de jonge Stichting Bootvluchteling.

De Nederlandse Frederieke van Dongen (1984) zit hier sinds 8 februari, inmiddels in vaste dienst als coördinator. “Ik zag in augustus 2015 het programma Metterdaad van de EO, over de opvang van vluchtelingen in Griekenland, en ik wist meteen: daar moet ik naartoe.” Eerst zat de sociaal-psychologe als vrijwilliger op Kos, toen op Leros en nu coördineert ze een medisch team op Samos. Stichting Bootvluchteling heeft 37 medewerkers, waarvan het merendeel vrijwillig werkt. Frederieke is sinds maart in vaste dienst.

Het vluchtelingenkamp op Samos lijkt op een goedbewaakte, nauw omsloten gevangenis van ijzeren hekwerken en prikkeldraad. Achter die hekken zitten mannen bij elkaar, zwerven kinderen rond die spelen of elkaar uit frustratie stompen, slaan of uitschelden. Op dit moment leven zo’n 1100 vluchtelingen in een kamp waar ruimte is voor 780 mensen.

“Ik wil even met u praten”, roept een man zwaaiend achter het hek. “We hebben hier een baby van vier maanden. Ze is niet gevaccineerd en nu heeft ze ademhalingsproblemen. Ze heeft hulp nodig!” Volgens Artsen zonder Grenzen is de gezondheidssituatie slecht in het kamp. Gezonde baby’s belanden na een maand in het hospitaal, onder meer door de slechte voeding en te weinig hygiëne.

Stichting Bootvluchteling heeft een medische post in de hotspot, waar ze met twee artsen en twee verpleegkundigen aanwezig zijn, elke dag tussen 16 en 21 uur. Frederieke coördineert dit werk. “Op sommige dagen zijn we non-stop bezig, dan gaat het niet alleen om schaafwondjes, maar vooral ook om aandacht. Een groot probleem zijn de wondjes die kinderen aan het prikkeldraad oplopen en het gebrek aan tetanus vaccinaties. Vaak zien we ook psychische problemen. Veel mensen hebben trauma’s, die nu in deze onzekere en onveilige situatie opspelen.”

Frederieke verhaalt over spanningen binnen het kamp tussen Pakistani en Arabisch sprekende vluchtelingen. Enkele weken geleden was de maat vol en ontstond er ’s nachts een felle confrontatie tussen beide groepen. Resultaat: veel paniek in de tent en 14 gewonden, inclusief kinderen. “Dit heeft direct te maken met de situatie, waarin spanning gemakkelijk kan oplopen.”

Ze zegt zich niet voor te kunnen stellen dat de politici die over de vluchtelingencrisis gaan, deze situatie echt willen. “Nu komen voornamelijk de meest kwetsbaren aan: de hele oude mensen, de hoogzwangeren en de ernstig zieken. Juist zij hebben het hardst opvang nodig, die te weinig geboden wordt. Daarom blijf ik hier zolang er hulp nodig is.”

Het gaat deze jonge idealiste aan het hart dat de Turkije-deal niet werkt en dat de vluchtelingen in zulke onmenselijke omstandigheden moeten overleven. “De hele reden dat we in deze puinhoop zitten, is dat machthebbers geld en macht boven mensen  verkiezen. Het is achterhaald om in het licht van de huidige globalisering nog te denken dat een probleem ‘geïsoleerd’ kan worden tot Turkije en Griekenland. Het vergt moed om een oplossing te kiezen vanuit medemenselijkheid. Ik heb dan ook maar één verzoek aan de huidige machthebbers: Please, don’t be good, be great, be brave.”

Inmiddels worden tal van goede doelen stichtingen en Foundations door nieuwe particuliere hulporganisaties benaderd met verzoeken om steun. De vragen zijn zo talrijk, dat een overkoepelde Europese  organisatie van goede doelen hierover al congresseerde in Amsterdam. 

Meer over het tv-programma Metterdaad

Meer over de Stichting Bootvluchteling

Tekst Astrid van Unen