Door belastingen te veranderen kun je de wereld veranderen. Dat vindt niet minder dan 90 procent van de mensen die hun brood verdienen met maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO).

Zo blijkt uit de enquête aan de vooravond van de grote belastinghervorming in Nederland. De Erasmus School of Economics legde MVO Experts de vraag voor: met welke fiscale ingrepen wordt Nederland een duurzamer land? Het antwoord: door de belastinggrondslag te verschuiven van de kosten van arbeid naar verbruik van grondstoffen.

Voor lezers van de digitale media van P+ bieden wij het artikel als PDF alvast gratis aan.

P+ biedt als eerste de complete uitslag van deze enquête, met een analyse van de uitslagen, maar ook in bullets de belangrijkste uitkomsten.

Arbeid goedkoper vindt: 69 procent
+ Lagere BTW op diensten en arbeidsintensieve producten: 80 procent
+ Gelijke inkomstenbelasting tot twee ton: 50 procent
+ Invoeren basisinkomen 1500 euro: 28 procent

Vermogensbelasting omhoog vindt: 56 procent
+ Daadwerkelijk rendement vermogen belasten: 53 procent
+ Inkomstenbelasting naar 40 procent tot €100.000 en 50 procent tot €200.000: 46 procent
+ Afschaffen belastingparadijs NL ondernemingen: 53 procent

Schaarse grondstoffen duurder vindt: 89 procent
+ Verpakkingsaccijns wegwerpbelastingen: 92 procent
+ Heffing niet herbruikbare schaarse grondstoffen: 87 procent
+ Belastingheffing op fossiele brandstoffen: 85 procent

Verontreiniging belasten vindt: 85 procent
+ CO2-toeslag auto: 90 procent
+ Belastingvoordeel investeringen emissiereductie: 85 procent

De ondervraagde MVO-experts sluiten zich dus aan bij het voorstel van de ngo ‘The Ex’Tax Project’ die vorig jaar doorrekende dat een ‘uitruil’ goed te financieren is: arbeid goedkoper en grondstoffen duurder.

In P+ schrijven Karen Maas en Jacqueline Scheidsbach van de Erasmus Universiteit hierover: “Levert een lagere loonbelasting meer banen op? Belasting op arbeid moet verlaagd worden om meer mensen inzetbaar te maken, zo vindt 69 procent van de respondenten van het MVO Expertpanel. Slechts 12 procent is het (volledig) oneens met deze stelling en 19 procent is neutraal. Met de komst van het industriële tijdperk hebben we ingezet op efficiëntie en productiviteit. Hierdoor kent Nederland een veel geroemde hoge productiviteit. Echter, de productiviteit is zo dwingend geworden dat veel mensen niet meer kunnen meekomen. Daarnaast is onze arbeid duur.  Het is nauwelijks lonend om mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt in loondienst aan te nemen. In deze laag van de arbeidsmarkt zijn veel functies zoals conciërge, koffieschenker, activiteitenbegeleider en postkamermedewerker al jaren geleden wegbezuinigd. Er is een grote sociale verandering waarneembaar die we niet kunnen negeren, met de situatie in de thuiszorg als voorbeeld. Een verlaging van belasting op arbeid maakt arbeid betaalbaarder en maakt daarmee mensen met een arbeidsbeperking of een minder hoge productiviteit beter inzetbaar. Een respondent uit het MVO Expertpanel opperde zelfs een differentiatie naar gelang de scholingsgraad van de medewerker. In de praktijk betekent dit minder belasting op de laaggeschoolde medewerker."

Moet je grondstoffen duurder maken om het verbruik op deze manier te verlagen? Maas en Scheidsbach rapporteren: “Natuurlijk is in een vragenlijst over duurzaamheid het thema milieu onmisbaar. Het MVO Expertpanel ondersteunt met bijna 90 procent de stelling dat de belastinggrondslag in het algemeen moet verschuiven naar het werkelijke gebruik van grondstoffen en de mate van vervuiling. Voorbeelden die hoog scoorden zijn onder andere een verpakkingsaccijns op wegwerpverpakkingen zoals Duitsland en België die al kent (92 procent), belastingheffing op autoverbruik op basis van CO2 uitstoot (90 procent), belastingheffing op niet herbruikbare schaarse grondstoffen (87 procent), belastingvoordeel bij innovatieve investeringen in emissiereductie (85 procent), en belastingheffing op gebruik van fossiele brandstoffen en/of afval voor opwekking van elektriciteit (85 procent).”

P+ biedt ook ruimte aan een tegengeluid. Van dezelfde Erasmus Universiteit afkomstige Peter Kavelaars, hoogleraar fiscale economie en vennoot bij Deloitte, blijkt geen voorstander van de in MVO-kringen populaire ‘uitruil’. Goedkoper maken van arbeid en duurder maken van grondstoffen hebben niets met elkaar te maken, vindt de hoogleraar. Hij is wel voor het verlagen van loonbelastingen, maar zoekt de compensatie van de kosten die dat met zich meebrengt eerder in het nog verder verhogen van de BTW tot 25 procent.

Kavelaars in P+: “Die BTW staat nu in Nederland op 21 procent en wordt in Europa steeds meer geharmoniseerd. Ik zie de internationale tendens dat de BTW aan het stijgen is. In Hongarije heeft het al een hoogte van 27 procent, in Scandinavische landen zie je percentages van 25 procent. Ik zou er daarom juist vóór zijn de lagere BTW-tarieven volledig af te schaffen. Die werken verstorend en zijn administratief bewerkelijk. Het CPB heeft bovendien uitgerekend dat de lage BTW niet ten goede komt aan de lagere inkomens. Als Nederland dit ene BTW-tarief zou optrekken naar 25 procent, kom je in de buurt van het gezochte bedrag van 25 miljard. Dan kun je inderdaad arbeid fors goedkoper maken en je omruil mogelijk maken. Het is evident dat deze transitie in de tijd moet worden gespreid.”

De voorbereidingen voor het volgende onderzoek onder het panel van MVO Experts zijn alweer in voorbereiding. Werkt u als MVO-deskundige? Belangstellenden voor het panel kunnen zich opgeven bij het volgende e-mailadres: mvo-expertpanel@ese.eur.nl

Zie volledige artikel ‘De Grote Belastinghervorming’ (PDF) op de linkerpagina, onderaan.