Zijn bedrijven die belasting ontwijken een risico voor beleggers? Jazeker, want reputaties staan op het spel, constateert RobecoSAM in het Sustainability Yearbook 2015. Zelfs onder duurzame ondernemingen rapporteert slechts 9 procent openlijk over het eigen belastingbeleid.

Duurzame belegger RobecoSAM vraagt jaarlijks 3000 grote bedrijven om een vragenlijst in te vullen. Voor meer dan de helft (53%) zijn het ondernemingen die huishoudelijke producten (household products) leveren, die aan het onderzoek deelnemen.

De cijfers leveren interessante trends op, zoals de gegroeide aandacht voor klimaatprobleem en het werven en afscheid nemen van medewerkers. In de economische sfeer is er een groei te zien in het aantal criteria om het ketenbeheer te verbeteren. Europa blijkt de meeste duurzame bedrijven te huisvesten, ons kleine Nederland maar liefst 14 stuks, waarvan er 4 goud krijgen. Heel China telt maar 1 duurzaam bedrijf, en dat krijgt geen goud. Canada heeft maar 2 gouden companies, India en Brazilië ieder maar 1.

Echt spannend is de aandacht die RobecoSam dit jaar geeft aan belastingconstructies die bedrijven gebruiken om zo min mogelijk vennootschapsbelasting af te dragen. Vooral omdat het woord ‘risk management’ weer valt. Dat was in het begin van deze eeuw vooral bij banken een reden om aan MVO te beginnen. Een proces dat helaas niet snel genoeg tot het hart van het bedrijf doordrong. Dan was een hoop ellende achterwege gebleven.

Senior Sustainability Investing Analyst Matthias Müller heeft een duidelijke conclusie: “De agressieve manier waarop multinationale ondernemingen de afgelopen tien jaar belasting hebben ontweken vorm een groeiend risico voor investeerders. Dit risico moet worden meegenomen in de waardebepaling van een bedrijf. Omdat de verslaglegging over belastingconstructies vrijwel afwezig is, is het echter moeilijk om deze risico’s in te schatten.”

Slechts 9 procent van de bedrijven die aan het onderzoek deelnemen rapporteren openlijk over hun belastingbeleid.  “Van de bedrijven zegt 71 procent geen beleid op het gebied van vennootschapsbelasting te hebben of stelt dat dit in lijn is met de lokale wetgeving. Interessant is de resterende 20 procent van de bedrijven die wel een beleid heeft, maar daar niet over rapporteert.”

Het is om deze reden dat RobecoSAM zelfs een nieuw criterium heeft opgesteld, dat voor meer transparantie moet gaan zorgen, zodat beleggers een duidelijk beeld hebben hoe het zit met het afdragen van vennootschapsbelasting.

Müller bekijkt het vanuit beleggersoogpunt: “Het optimaliseren van belastingafdracht kan voor investeerders alleen gunstig zijn, als het gebeurt op de plaats waar de economische activiteit plaatsvindt. Op de midden- tot lange termijn kan een agressief belastingbeleid bijdragen aan directe en indirecte risico’s voor de waardebepaling van een bedrijf op de lange termijn. Daarom moeten investeerders met een lange termijnvisie toegang hebben tot deze belastingpraktijken, om dit risico te kunnen wegen.”

Niet alleen in Nederland is ophef ontstaan over belastingvoordelen voor buitenlandse bedrijven, die hier brievenbusfirma’s hebben opgericht. Ook in andere landen ontstaat druk en kritiek op onder andere Nederland en Luxemburg. Met directe risico’s bedoelt RobecoSAM dus dat bijvoorbeeld een land als Nederland onder deze druk wel eens tot aanpassingen van de fiscale bevoordeling zou kunnen komen. “Ook bestaat de kans bij bedrijven met grote hoeveelheden ‘off-shore cash’ dat ze teveel betalen voor het opkopen van buitenlandse bedrijven alleen om belastingredenen, en niet uit strategische bedrijfsoverwegingen.”

Indirecte risico’s worden in het jaarboek ook genoemd. “Als het optimaliseren van belastingontwijking als te agressief wordt beoordeeld, riskeert een onderneming daarmee reputatieschade. Dit kan een lagere omzet tot gevolg hebben als gevolg van consumentenboycots, of het wijzigen van consumentenvoorkeuren ten gunste van een andere producent. Ook kan een agressief beleid een negatieve impact hebben op de relatie met het thuisland en de eigen thuismarkt. Het kan problemen opleveren met eigen overheden, het kan tot gevolg hebben dat projecten worden afgewezen.

Of, in het ergste geval, dat een bedrijf zijn ‘license to operate’ zelfs verliest. ” Ook het groeipotentieel in opkomende landen is volgens RobecoSAM beperkt, als de overheden in die landen te weinig opbrengst terugzien waardoor de opbouw van de eigen infrastructuur en onderwijs achterblijft.

Het Yearbook van RobecoSAM is als PDF te downloaden. Zie linkerkolom onderaan.