Axel Posthumus (58) doorliep met personeel en organisatie van Windunie een transitietraject. Nu werpt hij zich met een getransformeerd Windunie op als regisseur van de regionale energietransitie. “Als mensen niet gelukkig zijn in een bedrijf, heb je het niet ‘gemaakt’. Mensen moeten zelf hun ambities en dromen kunnen waarmaken.” Axel Posthumus is de ‘baas’, tussen aanhalingstekens, bij Windunie. “Precies zo proberen we met Windunie de energietransitie te versnellen. Niet alleen door windenergie, maar in toenemende mate ook door slim netbeheer. De vraag is niet óf, maar hoe de knop om gaat.”

Windunie speelt als verbinder een sleutelrol in de energietransitie. Maar er zijn ook obstakels. Zo is het administratief-financieel systeem er niet op gebouwd op energietransitie en duurzame energie. Ook de wetgeving voor netbeheerders is ongeschikt en staat noodzakelijke ingrepen niet toe. En ten slotte werkt het subsidiesysteem (voor duurzame energie) niet. “We kunnen de plussen en de minnen tegen elkaar wegstrepen”, zegt Posthumus.

De Regionale Energietransitie (RES) staat voor de deur. In Nederland moeten dertig regio’s voor 1 juli dit jaar een Regionale Energie Strategie opstellen. De precieze invulling van deze plannen heeft gevolgen voor de ruimtelijke inpassing, benodigde infrastructuur en het draagvlak van duurzame energie. Een van de uitdagingen waar de RES-regio’s de komende tijd voor staan, is het samenbrengen van verschillende onderdelen van het energiesysteem. Nu al lopen projecten en initiatieven aan tegen problemen met de netinpassing. 

“Hierdoor liggen er kansen voor lokaal eigendom, draagvlak en slimme koppelingen tussen projecten. Door te zoeken naar slimme energiecombinaties kunnen coöperatieve initiatiefnemers sneller projecten realiseren”, betoogt Posthumus. 

“We willen samen met de lokale koepels van energiecoöperaties bijdragen aan het opbouwen van ervaring met systeemintegratieprojecten en de lessen delen: welke stappen kunnen worden gezet en op welke manier kan worden samengewerkt door netbeheerder, de RES-regio’s en andere lokale ontwikkelaars, bedrijven en partijen. We zoeken naar concrete plannen voor de concretisering van slimme energiecombinaties in de vijf RES-regio's Noord-Holland Noord, Friesland, Drenthe, Groningen en Flevoland.”

Als leidsman van Windunie is Posthumus ook (mede)verantwoordelijk voor andere verduurzamingsinitiatieven, zoals Energie Samen (landelijke koepel en belangenvereniging van energiecoöperaties) en project SIRE. Allemaal projecten die zich richten op het doorbreken van de obstakels bij de energietransitie. “Het gaat om miljoenenprojecten met enorme impact.

Veel lokale duurzame opwekkingsinitiatieven lopen tegen inpassingsproblemen op het stroomnet aan. Dat heeft drie hoofdoorzaken. Allereerst neemt de disbalans tussen vraag en aanbod op het net toe. Vervolgens zijn er door variabele opwekking (zon, wind) grotere pieken op het net. En dat leidt ertoe dat door variabele opwekking het stroomaanbod moeilijker is af te stemmen op het stroomgebruik. En ten slotte is de opwekking van elektriciteit verplaatst, en zorgt de warmtetransitie voor een hogere stroomvraag.”

“We willen de duurzame stroomopwekking versnellen door optimaal gebruik te maken van de beschikbare netcapaciteit. Dat kan bijvoorbeeld door integratie van netwerken. De energieproductie was grootschalig en centraal en wordt steeds lokaler en kleinschaliger. Er zijn slimme oplossingen nodig”, zegt Posthumus. “Het stroomnetwerk moet veel verfijnder en kleinschaliger worden. De kosten kunnen in de miljarden lopen. Vooral de netwerkbedrijven zijn belangrijk. Lokale gemeenschappen spelen daarin een sleutelrol. Als investeerders in én als afnemers van het product stroom. We komen steeds makkelijker aan tafel.” 

Zo zijn bij het SIRE-project inmiddels de netwerkbedrijven Enexis en Liander aangehaakt. En ook groene stroomaanbieder Greenchoice. 

Welke knoppen moeten om? 

Posthumus: “Er zijn technische oplossingen, zoals energie vasthouden en later gebruiken, batterijen als opslag, omzetten in gas, slim produceren (real-time en lokaal). En er zijn politiek-bestuurlijke oplossingen, waarbij het administratief en financieel systeem juridisch moet worden aangepast. Nieuwe wetten. Er moet nog veel gebeuren. Ook politiek, bestuurlijk en juridisch is er nog veel werk te doen.” 

Desondanks verwacht hij dat in Nederland over vijf jaar de knop wat betreft de transitie naar duurzame energie om is. “De vraag is niet langer óf, maar hóe we dat gaan doen.” 

Website Windunie

Tekst: Martijn Lodewijkx