Het heeft geen zin te wachten op gouden tijden, want die komen er volgens Kok niet. Twee keer eerder in zijn loopbaan maakte hij momenten mee waarin Nederland te laat ingreep. Zijn eigen beroemde 'Akkoord van Wassenaar' had wat hem betreft een paar jaar eerder afgesloten mogen worden. "Alom geprezen omdat men zich moeilijk kan voorstellen dat ons land zich met succes aan de massale werkloosheid van eind jaren zeventig, begin jaren tachtig had ontworsteld zonder een dergelijke afspraak op sociaal niveau." Kok was toen zelf nog voorzitter van de FNV. Als minister van Financiën maakte hij het mee dat de ingrepen in de WAO te lang werden uitgesteld. De les: "De ervaring leert dat hoe langer met onafwendbare aanpassingen wordt gewacht, hoe hoger de prijs die betaald moet worden." SER-voorzitter Herman Wijffels onderschreef de noodzaak van een evenwichtige dialoog tussen sociale partners en kabinet, die vorig jaar een forse deuk heeft opgelopen. "Wij zitten in een echte overgangstijd, net als honderd jaar geleden. We gaan over van een industrieel georganiseerd tijdperk naar een netwerksamenleving. Dan komt het aan op de kwaliteit van de verbindingen. Een sociale dialoog is dan nodig, meer dan simpelweg communicatie. De kenniseconomie is een kennisseneconomie." FNV-voorzitter Lodewijk de Waal gaf aan dat de vakbeweging gereed was voor de toekomst. "We liepen in Europa ver vooruit, door ons pensioenstelsel tijdig om te bouwen. Toen de VUT een te grote wissel begon te trekken op de CAO-onderhandelingen, hebben we gekozen voor de ombouw naar een prepensioen. Toen we daar ook de levensloopregeling aan wilden koppelen, om individuele keuzes mogelijk te maken, stopte het kabinet het overleg. Met een levensloop is het mogelijk langer door te werken, voor wie dat wil." P+ Webtip: FNV