De claim van de watergigant heeft de afgelopen vijf jaar veel stof in de internationale arena doen opwaaien. En niet alleen over de vraag of water nou een privaat goed of publiek recht is. Want tegelijkertijd worden transparantie en de rol van de Wereldbank aan de orde gesteld. Het lijkt wel het bekende verhaal van machtsmisbruik, marktfalen en afspraken achter gesloten deuren. Toen in 1996 de Boliviaanse inflatie de spuigaten uit liep, verleenden centrale banken (als het IMF en de Wereldbank) grote leningen. Voor continuering van die leningen legde de Wereldbank het straatarme Bolivia in 1999 de eis op dat het publieke watersysteem in Cochabamba zou worden geprivatiseerd. Slecht overheidsbestuur en lokale corruptie zouden daarmee worden bestreden. Die neo-liberale theorie bracht echter nogal wat sociale ellende met zich mee. Van de een op de andere maand zagen inwoners van Cochabamba hun drinkwaterrekeningen bijna verdubbelen. Deels waren die noodzakelijk om de jaarlijkse 16 procent winst van Aguas del Tunari te bekostigen, het waterbedrijf dat zonder publieke aanbesteding in handen was gekomen van Bechtel en het Spaanse Abengoa. De bevolking van Cochabamba, met een half miljoen inwoners Bolivia's derde stad, protesteerde fel. Toen de regering, in een poging het contract te redden, de zijde van Aguas del Tunari koos, veranderden die protesten in rellen. De staat van oorlog werd afgekondigd. Resultaat? Ruim honderd mensen gewond, de 17-jarige student Victor Hugo Daza doodgeschoten. En Aguas del Tunari terug in overheidshanden. Einde? Nee: in naam van International Water Holdings, een brievenbusfirma uit Amsterdam, spande Bechtel eind 2001 een rechtszaak aan bij het ICSID, het International Centre for Settlement of Investment Disputes. Waarom International Water Holdings? Wel, veel mogelijkheden had Bechtel niet. Maar omdat de brievenbusfirma gevestigd is in Nederland, valt de hele zaak onder het bilaterale handelsverdrag tussen Nederland en Bolivia. En Bechtel wilde deze handelsrechtbank omdat die altijd zitting achter gesloten deuren houdt en er nadien het zwijgen toe doet. Nogal logisch dat indertijd vragen aan EZ-minister Brinkhorst gesteld zijn en dat burgerrechtenorganisaties en NGO's uit 43 landen - waaronder Milieudefensie - jarenlang actie hebben gevoerd om deze claim te laten vallen. "Deze regeling demonstreert de kracht van burgerparticipatie", zegt Martin Wagner van Earthjustice, verantwoordelijk voor de petitie aan de Wereldbank waarin de Boliviaanse burgerleiders om opheldering van zaken vroegen. "We moeten de muren van geheimzinnigheid en exclusiviteit in commerciële arbitrage als deze afbreken." Of dat veel verandert voor grote delen van de bevolking die de waterrekening sowieso niet kunnen betalen, is een vraag die alleen Morales kan beantwoorden... P+ Webtip: schikking Boliviaans waterdispuut