Edward Berg, hoofdonderzoeker van het Kenai Wildlife Refuge, is een vriendelijke, gebogen man met kaal hoofd en baard die vlak voor z'n pensioen staat. Aan ophouden denkt hij geen moment. De wetenschapper was ruim tien jaar geleden de eerste die het oorzakelijk verband tussen de keverplaag in maagdelijke wouden en klimaatverandering aantoonde.
"De sparkever is er eigenlijk al heel lang", zegt Berg als hij de deur van het bezoekerscentrum dichttrekt. De bruine beer wil hier nog wel eens ronddwalen, zoekend naar bessen en ander eetbaars. "Pas in de jaren tachtig begon het een probleem te worden. Het natuurlijke mechanisme - larven die de winter niet overleven - raakte verstoord. De kever kon nu ongestoord de binnenkant van de bast opeten. Jonge bomen lieten ze met rust omdat de kever in de hars werd opgesloten."
Vanaf de jaren zeventig zijn de gemiddelde temperaturen op het schiereiland en de rest van Alaska boven normaal. Eerst halverwege de jaren zeventig. En later aan het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw. De hogere temperaturen in de winter vallen precies samen met aantasting van de bossen in de zomer. Vooral tien jaar geleden. De onschuldige sparkever werd een ware plaag. 's Zomers streek het insect, meegedreven door de wind, in grote zwarte wolken neer op de bossen in het zuiden van het schiereiland. Het waren er nu zoveel dat de kever eerst de bossen, uiteindelijk zichzelf opat.
"Dertig jaar geleden", vertelt Berg, "zagen we de kever alleen na houtkap, de aanleg van wegen en stormen. Nu worden de resterende bossen aan de randen van de grote reservaten aangetast. Niet alleen op Kenai maar ook in het binnenland, westelijker, noordelijker en oostelijker. Of het een ramp is?" zo vraagt hij zich af. "Er valt niets aan te doen. Het levert in ieder geval een meer heterogeen landschap op. Zonder de kevers was dit gebied een monocultuur van zwarte, witte en Lutz sparren."
Sluipende veranderingen door opwarming van de aarde beginnen nu ook zichtbaar te worden. Met medeneming van een vuurpijl tegen mogelijke beren neemt Berg ons mee naar de veengrond aan de rand van het woud. Tussen de bomen groeien talloze bessen waaronder diverse soorten cranberries. Veel zijn het er niet. En gelukkig maar: beren zijn er gek op. Het veen steekt ruim drie meter diep en is bedekt met eeuwenoude korstmossen die soppen onder onze voeten.
"Kijk", zegt Berg, "er zijn steeds meer mossen die van minder water houden." Hij trekt een kleine berkewortel uit het veen. De plant steekt slechts een halve armslengte diep. "Dit is het begin van nieuw sparrebos." Iets verderop staat een jonge boom, tientallen jaren oud (aan de poolcirkel groeit alles immers veel langzamer). "Achtduizend jaar is dit niet voorgekomen. Maar nu, met steeds hogere gemiddelde temperaturen, verandert deze veengrond geleidelijk in bos. En omdat volgroeide sparren hoogst brandbaar zijn, neemt de kans op bosbranden steeds meer toe."
Wilt u meer weten over de klimaatexpeditie in Alaska? Surf dan eens door naar de vernieuwde website van Tseard Zoethout en Jan van der Woning, als schrijver en fotograaf beiden verbonden aan P+: Weblog Tseard en Jan