Als donderslag bij heldere hemel staat ‘blue energy’ plotseling in de schijnwerpers. En dat terwijl het proces al bijna anderhalve eeuw oud is. In 1885 legde Jacob van ’t Hoff, een Nederlandse chemicus en latere Nobelprijswinnaar, het theoretisch fundament door vast te stellen dat thermodynamische wetten niet alleen voor gassen gelden. Dat gaat ook voor osmotische druk op. In 1954 stelde de Amerikaan Pattle omgekeerde electrodialyse ook proefondervindelijk vast. Desondanks leidde ‘blue energy’ meer dan een halve eeuw nadien een slapend bestaan. Alleen Japan, de VS en Israël voerden voor 2000 kleinschalige experimenten uit.

En Nederland. Allereerst Kema. In samenwerking met de Ben Gurion universiteit (Israël heeft immers de dode zee, het meest zoute meer ter wereld), VolkerWessels en Velso Flexoplast ging het voormalige keuringsinstituut aan de slag met omgekeerde osmose. Mede door ontbrekende financiën konden na 2004 geen slagen worden gemaakt. Tegenwoordig is Redstack, een spin off van onderzoeksinstituut Wetsus, wereldwijd leidend op gebied van ‘blue energy’. Volgens berekeningen heeft Nederland een theoretisch potentieel van 3300 Megawatt, tien procent van de gehele Nederlandse stroombehoefte. Als daarvan slechts een kwart gerealiseerd kan worden, zitten we toch al snel op het vermogen van enkele forse energiecentrales.

Redstack - waarin nu Hubert Stavoren, Landustrie en Magneto Special anodes samenwerken – start binnenkort twee projecten om de innovatieve technologie ook markttechnisch te bewijzen. Eind dit jaar wordt het systeem beproefd bij Frisia zoutfabrieken in Harlingen. Dankzij het aldaar aanwezige verschil tussen zout en zoet water – een factor tien hoger dan tussen het IJsselmeer en de Waddenzee – zijn de nieuwe membranen volgens Gerard Schouten daar commercieel interssant. “En de proef met een 20 kW systeem is eenvoudig opschaalbaar naar enkele Megawatts. Rond 2010 hopen we een dergelijke centrale voor de industrie te kunnen bouwen”, zo blikt hij vooruit.

Kritisch wordt het echter bij de proefnemingen op een locatie van Rijkswaterstaat (waarschijnlijk Cornwerderzand). “Dat zal moeten uitwijzen of de nieuwe membranen bestand zijn tegen vervuiling en inderdaad de gewenste hoeveelheid energie tegen een commercieel aantrekkelijke prijs kunnen opwekken”, aldus Schouten. Over technische details van de nieuwe membranen wil de woordvoerder, uit concurrentieoverwegingen, geen informatie verstrekken.

P+ webtips: Redstack ’blue energy’ in Harlingen