Het beeld dat Terpstra over duurzame ontwikkeling schetst, is fascinerend en tegelijkertijd ontluisterend voor de leiding van veel lerarenopleidingen. "Jonge mensen willen in een duurzame omgeving leven, doen dat vaak op een heel authentieke manier. Waar onze generatie solidariteit via een trits lidmaatschappen heeft afgekocht, gaan zij heel expliciet op zoek naar invulling van duurzame ontwikkeling. Niet via blauwdrukken, een concept, een constructie maar heel praktisch en creatief. Door talent, tolerantie en technologie laten ze een nieuwe samenleving ontstaan die op een andere werkelijkheid stoelt."

Volgens Terpstra werken hiërarchische verhoudingen en schema's niet langer. Treffend is bijvoorbeeld dat iemand als Al Gore z'n huidige invloed niet baseert op een formele positie. En dat Bush niet de Amerikaanse bevolking maar alleen de huidige regering representeert. "Vernieuwing ontstaat van onderop. De periode van enkel praten is voorbij. Dat is een doodlopende weg. Jonge mensen hebben dat begrepen. Ze laten duurzame ontwikkeling gewoon gebeuren en zoeken naar nieuwe vormen. Via MSN, via Hives en andere manieren."

In tegenstelling tot de aanwezige didactici en pedagogen in de zaal is Terpstra ervan overtuigd dat studenten niet inhoudelijk goed kunnen zijn zonder zich als burger op verantwoorde wijze in de samenleving te begeven. "Tijdens mijn HBO opleiding in 1976 kwam net een boek van Bob Goudzwaard uit", vertelde de onderwijsvoorman. "Goudszwaard betoogde dat de wijze waarop we de wereld inrichten, op verkeerde keuzes is gebouwd. We versterken onze positie ten koste van anderen. Dat thema heeft nog niets aan actualiteit ingeboet."

De vraag blijft echter hoe de studenten, de jongere generatie, onze kinderen met het begrip 'bildung' vertrouwd te maken. En zeker als een onderwijsvernieuwer als Pieter van der Ploeg van de Saxion Hogeschool aangeeft dat een school, in ieder geval niet in de allereerste plaats, voor gedragsvorming is bedoeld. "Onderwijzers en leraren moeten kennis en vaardigheden op kinderen en jongvolwassenen overbrengen. Daarmee kunnen ze later een verantwoorde afweging maken."

Van optimisme was bij Van der Ploeg echter geen sprake. Kennis en vaardigheden aangereikt krijgen en die gebruiken zijn twee totaal verschillende zaken. De onderwijsvernieuwer: "Want wie kent het niet? Als je met een goede auto met weinig verkeer op de snelweg zit, wil je 'm ook wel eens op de staart trappen. En bronwater is twintig tot vijftig keer milieubelastender en duizend keer duurder dan leidingwater. Toch drinken we het."

Is 'Nee' durven zeggen dan een juist antwoord? Dat is een paar stappen in zevenmijlslaarzen te ver. Eerst moeten aankomende onderwijzers en leraressen, geholpen door hun opleidingen, maar eens duurzame ontwikkeling op hun netvlies krijgen.

P+ webtip: Duurzame Pabo