De Winter beschrijft het einde van zijn sabbatical als een soort cultuurschok. Waar maken we ons hier in Nederland eigenlijk druk over? Pietluttigheden op tv. Lachwekkend, gewoon. “Ik had mezelf bijna negen maanden in leven gehouden onder vaak behoorlijk primitieve omstandigheden, op een budget van niks, en genoten van de vrijheid die dat met zich meebracht. Het avontuur had me goed gedaan. Ik leefde tot in de toppen van mijn vingers. Mijn hoofd was heerlijk leeg, toen ik op Schiphol door de gate naar buiten stapte. Helderheid over wat ik nu verder met mijn leven zou doen, had ik niet. Maar wel het zelfvertrouwen om te beseffen dat dat, wat het ook zou gaan worden, wel in orde zou komen.”

De journalist stelt alle sabbaticalgangers voor om een terugkeerplan te maken. Een lijstje met doen-dingen is een opstapje. Telefoon weer aansluiten. Mensen bezoeken. “Het is belangrijk om al ruim voor het einde van de verlofperiode contact op te nemen met je baas, om te laten weten dat je er weer aankomt. Dat bereidt niet alleen hem of haar voor, maar ook jezelf. Het schrijven van een sabbaticalverslag, waarbij je stilstaat bij wat de periode je heeft opgeleverd en wat je werkgever daar wijzer van wordt, is een belangrijke exercitie waarmee je je avonturen weer inbedt in de context van de organisatie. Voor beide partijen is een verslag essentieel. De organisatie leer ervan wat de winstpunten zijn van het verschaffen van een sabbatical. Zelf trek je je weer aan je haren diezelfde organisatie in.”

De Winter adviseert de terugkomers het in het begin rustig aan te doen. “Niets is adequater om dat gekoesterde gevoel van vrijheid om zeep te helpen dan een onmiddellijke, zelf gecreëerde werkachterstand.” Die raad berust niet alleen op zijn persoonlijke ervaringen, hij sprak heel wat andere verlofgangers, die zonder uitzondering begonnen na te denken over het maken van keuzes in hun leven. Wie een grijze vervelende baan ontvluchtte, kreeg die herinnering als mokerslag in het gezicht geduwd, na het zien van al die collega’s die nog allemaal precies hetzelfde waren en hetzelfde deden. Soms zelfs nog jaloers waren ook. Maar tegen een van de geïnterviewden ook bewonderend zeiden: “Je doet minder, je bent meer aanwezig, het proces ontvouwt zich als vanzelf en de resultaten reiken dieper.”

Bent u aan een sabbatical toe? Doe de test op de website van dit boekje: “En binnenkort ben ik even helemaal sabbatical”, uitgegeven door uitgever Haystack.

P+ webtip: Helemaal Sabbatical