Hij had daarbij geluk. De bonobo gemeenschap kent een superster, die luistert naar de naam Kanzi (1980). Hij staat wereldwijd bekend als de eerste primaat die de menselijke taal begrijpt. Hoe die communicatie verloopt? Hij krijgt door een koptelefoon woorden te horen. Voor hem ligt een enorm digitaal boek, met 500 tekens. Deze komen overeen met wat er gezegd wordt. Kanzi snapt ze allemaal. Wanneer hij een teken indrukt, wordt hetzelfde woord herhaald. Hij zou zelfs meer woorden kennen dan op dit “lexigram” zijn opgenomen, zijn praatboek. In ieder geval is zijn woordenschat even groot als dat van een kind van iets meer dan twee jaar oud.

Van die vaardigheid maakte Lovins dankbaar gebruik. Hij kwam er al snel achter wat de bonobos het liefste wilden in hun nieuwe verblijf. Waar wilden ze graag op lopen? “Op boomstammen”, lieten ze weten. Welk uitzicht vonden ze het mooiste? Welke kleuren? Welke materialen om hun ruimte in te richten?

Kanzi luisterde zelfs mee, wanneer er tussen de bouwers overleg gaande was. Op zeker moment bespraken de architecten wanneer ze de tekeningen aan de bonobos gingen tonen. Kanzi drukte op de knop van zijn digitale boek: “Nu!”. De apen bleken zeer kritisch te zijn, tijdens de inspraak. “Zijn er wel schildpadden in de vijver?”, wilde er een weten. “Ik wil graag met schildpadden spelen.” Een ander tikte: “Ik wil graag in die bomen daar kunnen klimmen.” Zelfs corrigeerden ze de bouwers dat hun plannen niet compleet waren. “Ik heb bakstenen nodig om te bouwen. Waar zijn de bakstenen?”, tikte een van de apen. En ze wilden ook besliste een flinke tv om naar hun favoriete film te kunnen kijken: Field of Dreams.
Ongelooflijk, maar echt waar. Check de website van de Great Apes Trust. Of lees The Necessary Revolution van Peter Senge, waar deze praktijk in beschreven wordt. Verplichte leeskost voor iedereen die naar een duurzame wereld streeft.

P+ webtip 1: Kanzi en zijn praatboek

P+ webtip 2: Senge over zijn nieuwe boek