De lezing van Rifkin fungeerde gisteren als kroon op het jaarlijkse congres over de toekomst van energie in het Martiniplaza te Groningen. En terecht: naast Amory Lovins, eerder uitgebreid geportretteerd in P+, geldt hij als een van de meest vooraanstaande denkers op gebied van economie, energie en klimaatverandering. Op zijn naam staan honderden artikelen en achttien zeer invloedrijke boeken, waaronder de welbekende Waterstofeconomie (2003) en de Europese Droom (2004). De Amerikaan Rifkin is daarnaast adviseur voor de Europese Commissie, het Europese parlement en een hele trits premiers, van Janez Jansa van Slovenië en Jose Socrates van Portugal tot Angela Merkel van Duitsland.

Het verhaal dat hij voor meer dan honderd studenten, energieadviseurs en andere deskundigen in de wederom zwarte zaal beneden hield, was niet nieuw. Maar wel indrukwekkend. Klein van stuk, begiftigd met groot oratorisch talent en een hele hoop intellectuele bagage schetste hij allereerst dit tijdperk. En waarom we, het liefst zo snel en krachtig mogelijk, van onze verslaving van fossiele brandstoffen af moeten. "We hadden het allemaal verkeerd, enkele jaren geleden. De schade die vier superstormen in de VS hebben aangericht, kost een-derde van het reddingsplan van de VS voor de financiële crisis. Gletsjers die over veertig jaar zouden smelten, verdwijnen nu al. En open water in het arctische gebied, halverwege de eeuw verwacht, zijn de afgelopen zomer al gesignaleerd", zo duidde Rifkin. "Zes graden temperatuursstijging betekent het einde van onze beschaving."

Een nieuwe economische visie is dus bitterhard nodig, wil het overgrote deel van de mensheid de komende eeuw overleven. Maar de derde revolutie is, meent Rifkin, wel onderweg. "Wat je ziet, is het samengaan van nieuwe inzichten op energiegebied met gedistribueerde communicatie, analoog aan internet. We hebben alle energie in de vorm van zon, wind en water in huis. Vraag is: hoe verzamelen we dat?"

De sleutel tot verandering ligt volgens Rifkin bij de gebouwen, tot voor kort de rem op werkelijk duurzame ontwikkeling. "Tien procent van ons BNP gaat op aan gebouwen. Maar gebouwen worden steeds zuiniger. Waar we naar toe moeten, is dat ze de energie uit de omgeving halen en van energiegebruikers in -producenten veranderen. Neem GM. Die heeft op haar Spaanse fabriek PV panelen geplaatst. Terugverdientijd acht jaar."

Maar dan komt het: de vierde pijler - naast opslag via de energiedrager waterstof - zijn slimme energienetwerken, analoog aan internet. "Met geavanceerde meters, sensoren en software is het mogelijk geworden energie te monitoren en uit te wisselen. Niet eenrichtingsverkeer maar netwerkkoppeling van gebruikers die tegelijkertijd energieproducenten zijn." Voorwaarde daartoe is volgens Rifkin dat het sociale verkeer en het marktverkeer elkaar moeten aanvullen en versterken. "Europa kan, met zijn vijfhonderd miljoen inwoners en sociale model, het vlaggeschip van die nieuwe economie worden. Een economie waarin logistiek, communicatie, transport en energienetwerken naadloos met en aan elkaar verbonden zijn."

Doorslaggevend wordt echter wel hoe we - als individu, organisatie en samenleving - in staat zijn onze geesteshouding radicaal te veranderen. Een van de doorkijkjes die Rifkin gaf, was bijzonder treffend: de renaissance was niet mogelijk geweest zonder massaproductie van glas. Dat zorgde voor reflectie, verandering van blik, nieuw perspectief. En dat hebben we nu weer nodig.

Rifkin zal, via zijn Europese denktank voor leiders, deze visie begin volgend jaar meenemen naar Washington, naar de nieuwe president van de VS. En hij riep op dat zoveel mogelijk leiders van Europese ondernemingen zich hierbij aansluiten: "plug in to distributed energy and open networks". Via onderstaande link kan dat.
P+ webtip:
website Rifkin