Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
15 december 2008

Essay Huib Klamer over goed en fout

Klamer nuanceert in zijn essay het fundamentalistische denken, dat zo nu en dan bij NGOs de kop op steekt. Hij schrijft: “Wanneer een milieuorganisatie uitsluitend oog heeft voor het milieubelang en niet inziet dat er ook andere waarden in het geding zijn, wordt zij in zekere zin fundamentalistisch. Want het is inherent aan de menselijke beschaving dat natuur in cultuur wordt gebracht; dat vloeit voort uit de condition humaine en hoort bij de menselijke en economische ontwikkeling. Ook het milieu evolueert (het milieu is volgens de fysici zelfs eindig, ook al zal dat nog vele miljoenen jaren kunnen duren). Land- en mijnbouw, boskap, veenwinning hebben landschappen sinds eeuwen aangetast. Dat is ook nooit geheel te vermijden. De “integriteit” of “heelheid” van de schepping is een essentiële waarde maar blijft tegelijk ook betrekkelijk. Bij sociale en economische ontwikkeling treedt nu eenmaal een botsing op met de waarde van onze ecologische systemen. Voor dit dilemma, beter trilemma, kan niemand weglopen, de onderneming niet, en ook niet de milieuorganisaties of andere NGOs.  
Daar liggen irritaties in de richting van milieuorganisaties die hun protesten voortzetten als na vele jaren van voorbereiding en discussie democratisch wordt ingestemd met de verbreding van de A4 of de aanleg van een Tweede Maasvlakte. Klassiek is het voorbeeld van Greenpeace in zijn protest tegen de afzinking van de Brent Spar door Shell in de jaren 90 van de vorige eeuw. Shell heeft na het protest uiteindelijk (tegen beter weten in) het platform laten demonteren in een Noors fjord, maar Greenpeace moest later erkennen dat het zijn actie voor een belangrijk deel had onderbouwd met verkeerde cijfers. Shell had weinig aan deze spijtbetuiging achteraf want het onheil was al geschied; een forse groep consumenten had al besloten benzinestations van Shell te mijden.”

Klamer vervolgt: “Wanneer kan sprake zijn van milieufundamentalisme? Als er onzorgvuldig wordt omgegaan met andere belangen. Het argument dat legale beroepsmogelijkheden worden ingezet en gebruik is gemaakt van ambtelijke fouten, is onvoldoende basis voor verantwoord handelen. Verantwoordelijkheid reikt verder dan de grenzen en mazen van de wet. Als ondernemingen zich precies aan de wet houden, wil dat nog niet zeggen dat zij daarmee vanzelfsprekend maatschappelijk verantwoord ondernemen; MVO gaat juist uit boven de wettelijke normen en vraagt om zorgvuldig omgaan met andere waarden en belangen.
Er zijn ook goede voorbeelden van NGOs die zorgvuldig omgaan met andere belangen. De Consumentenbond past een code toe in de vergelijkende warenonderzoeken waarbij belangen van ondernemingen uiteraard nadrukkelijk aan de orde zijn. Ook Oxfam Novib heeft een code voor zichzelf. Ook als er een conflict is kunnen spelregels in acht worden genomen (zoals er voor oorlogssituaties ook een humanitair oorlogsrecht bestaat).
Een dergelijk code voor NGOs is niet zo vreemd als bedacht wordt dat ook bedrijven intern codes formuleren en van buiten worden overspoeld met regelingen voor het verantwoord ondernemen, bijvoorbeeld regelingen voor HSE (Health, Safety, Environment), ISO-normen, keurmerken en certificaten, richtlijnen voor rapportage van een duurzaamheidsverslag volgens de GRI - Global Reporting Initiative), klachtenregelingen.”

P+ webtip: Klamer over goed en fout (PDF)