Over Het dierloze gerecht had echt nog een redacteur heen kunnen gaan. Ruim vijfhonderd pagina’s is beslist teveel voor een boek in de publieke ruimte. Desondanks leest het proefschrift van Verdonk erg lekker weg. In zes, lang uitgesponnen verhalen belicht de auteur de sociale kwestie, de vrijwel gelijktijdige opkomst van het vegetarisme en christen-anarchisme, de opkomst en (tijdelijke) verdwijning van vegetarische restaurants, de kabouters en biologische beweging, het radicalisme van Lekker Dier en het Dierenbevrijdingsfront en, op het eind, de crisis van de moderne constitutie.

Dankzij een prettige schrijfstijl en enige ironie wordt Het dierloze gerecht nergens saai. Strofen als “uit solidariteit met de arbeiders liet hij na het vlees ook de fles staan” (over Domela Nieuwenhuis, de communistische voorvechter en een van de eerste vegetariërs in ons land), en “Pomona was een vegetarisch restaurant waar muizen net zo hard als elders werden verdelgd” duiken vaak te pas maar nooit te onpas op.

Vooral de geschiedenis van dit hotel-restaurant is alleraardigst. Het statige Parkhotel Den haag was in vroeger dagen Nederlands eerste vegetarisch hotel-restaurant Pomona. Na het trappenhuis zou het Jugendstil schilderij van Adri Pieck niet misstaan. Het beeldt Pomona uit, de oude Romeinse godin van vruchten en tuinen. Pomona, geïnspireerd op de Leipziger uitspanning waar de kokkin eerder stage had gelopen, bleek in 1912 de basis van zowel de vegetarische als feministische beweging. Aan de andere kant stond de bazin een rookruimte toe om te voorkomen dat haar vooral vrouwelijke gasten (een unicum in die dagen) naar andere etablissementen zouden uitwijken.

De vegetarische beweging heeft de Nederlander bewuster over de relatie tot het dier gemaakt. Het vegetarisch menu staat op de kaart en het percentage mensen, ook in de lagere sociale klassen, dat vlees eet, is sinds 2002 afgenomen. Vegetarisme is een algemeen aanvaarde levenshouding geworden. Maar het gaat te ver de stelling van Lekker Dier te onderschrijven dat verantwoorde burgers alleen mogen kiezen tussen biologisch vlees of geen vlees. Als de filosofische uitstapjes over moderniteit achterwege waren gebleven, had Het dierloze gerecht tot een klassieker over de geschiedenis van het Nederlandse vegetarisme kunnen uitgroeien. Het boek is bij Uitgeverij Boom gepubliceerd.

P+ webtip: Bestellen Het Dierloze Gerecht