Op 28 mei gingen de leden van de RTRS in het Braziliaanse Campinas akkoord met afspraken om de productie van soja te verbeteren. Volgens het Wereld Natuur Fonds en Solidaridad betekent de aanvaarding van de standaard en de gedragscode “een belangrijke eerste stap om de negatieve effecten van de snel groeiende sojateelt voor mens en natuur in te dammen.” Afgesproken is onder meer om waardevolle bossen, savannes en wetlands gedurende een jaar te ontzien. Oeverbossen worden beschermd en hersteld, mede om te voorkomen dat onkruidbestrijdingsmiddelen rivieren vervuilen. Arbeidsomstandigheden worden verbeterd conform het internationaal arbeidsrecht, slavernij en kinderarbeid worden uitgebannen. Er zal met respect worden omgegaan met landrechten van kleine gemeenschappen en boeren. De twaalf schadelijkste pesticiden moeten binnen drie jaar zijn uitgebannen. Er komen maatregelen om ervoor te zorgen dat genetisch gemodificeerde soja en conventionele en biologische soja naast elkaar kunnen bestaan.

De afspraken zijn gedurende een testjaar geldig. De komende twaalf maanden wordt getoetst of de criteria praktisch uitvoerbaar zijn en wordt gekeken of en waar aanpassingen nodig zijn. In 2010 worden de afspraken verfijnd naar land en locatie in samenspraak met plaatselijke belanghebbenden.

De RTRS, opgericht in 2005, bestaat uit sojaproducenten en -afnemers, ngos en bedrijven die samen een standaard voor verantwoorde soja ontwikkelen. Het Nederlandse bedrijfleven is goed vertegenwoordigd met onder meer Ahold, Campina en Unilever, en twee van de vier hoofdsponsors van de RTRS zijn de Nederlandse ministeries van Landbouw en Buitenlandse Zaken. De controverses gaan over de vraag of de RTRS in staat zal zijn iets te doen aan ontbossing en de problemen rond gentech-soja. De sojateelt in Argentinië, Brazilië, Paraguay en Bolivia expandeert zo snel, dat ze ten koste gaat van waardevolle bossen en savannes. Het verband is vaak indirect: weidegrond voor vee maakt plaats voor de oprukkende sojateelt. Rundveehouders kappen verderop nieuwe bossen voor nieuwe weidegrond.

De meeste Zuid-Amerikaanse soja is genetisch gemanipuleerd. Het gaat bijna uitsluitend om een en dezelfde gentech-variant, RoundUp-Ready soja van Monsanto. Deze soja is resistent tegen het bestrijdingsmiddel RoundUp, ook van Monsanto: het onkruid gaat dood, de soja groeit fier door. Het gevolg is een hoog bestrijdingsmiddelengebruik.

Het zit critici van het akkoord vooral niet lekker dat de RTRS gentech-soja niet uitsluit. Om haar ongenoegen over het akkoord te uiten, verfde Milieudefensie onlangs het logo van het Ahold-hoofdkantoor in Amsterdam groen. “Je ziet hier hoe simpel het is iets groen te maken. Maar Ahold is van buiten groen en van binnen nog niet”, zei Wouter van Eck van Milieudefensie bij die gelegenheid.

Het WNF vindt het feit dat 70 procent van de wereldwijd geproduceerde soja genetisch veranderd is “een realiteit die je niet even opzij schuift.” In het dagblad Trouw zegt WNF-directeur Johan van den Gronden: “Wij proberen vooral te komen tot afspraken over de productie van de grote volumes soja. Dat legt immers het meeste gewicht in de schaal. Vergeet niet: Nederland is na China ’s werelds grootste soja-importeur.”

P+ webtip: De greenwash van Ahold op YouTube