Geothermie of aardwarmte is een volwaardig alternatief voor aardgas volgens tomatenteler Rik van den Bosch. Hij heeft in Bleiswijk als eerste in Nederland aardwarmte tot zijn beschikking. De investering was met zes miljoen euro fors, maar Van den Bosch verwacht dit in acht jaar terug te verdienen. Verder komt er een toepassing in Den Haag. Daar zullen 4.000 huizen in Zuidwest aangesloten worden op warmwater uit de diepte, een project van 46 miljoen euro.

Het kan het begin van veel moois zijn. Het Platform Geothermie Nederland heeft een mogelijk scenario voor Nederland ontwikkeld: 30 dieptebronnen in 2020 bij gelijkblijvend overheidsbeleid en gasprijzen die niet meer stijgen dan de inflatie. Dit geeft dan een besparingspotentieel van 150.000 ton CO2 per jaar.

Onder geothermie wordt verstaan het gebruiken van het warme water uit diepere aardlagen. Het water zit opgeslagen in watervoerende zandpakketten (aquifers). Voor Nederland is er een interessant potentieel gelegen in de warme watervoerende lagen op een diepte van 500 meter tot 4 kilometer. Dit zijn ook de diepten waar olie en gas worden gewonnen, soms zit het water zelfs dieper. Het meestal zoute water met een temperatuur van 50 tot 120 graden wordt met een productieput opgepompt. Na warmtewisseling wordt het afgekoelde water met een injectieput teruggevoerd; dit houdt de druk in het reservoir op peil. Het geheel van een reservoir met twee putten wordt een doublet genoemd. De waterstroom bedraagt circa 100 tot 250 m3 per uur. De capaciteit varieert ruwweg van 3 tot 14 MWth.

De technische levensduur van een geothermische put bedraagt 30 tot 100 jaar. In Duitsland, Denemarken en Frankrijk zijn er installaties die aardwarmte produceren uit aardlagen vergelijkbaar met Nederland. Bodemwarmtepompen en warmte/koude opslag worden al veel toegepast in ons land. Dat is nog niet het geval met diepe geothermie. Watervoerende zandpakketten of aquifers zijn Nederland vanaf 1,8 kilometer diep warm genoeg om water van 70 graden Celsius of meer te produceren. Vanaf drie kilometer diep is de temperatuur van het water voldoende om ook elektriciteit te produceren.
Door straling vanuit de kern van de aarde neemt de temperatuur per honderd meter diepte zo’n drie graden toe. De dieptes waarop warm water zich bevindt, zijn ook de dieptes waarop olie en aardgas gewonnen worden. De technieken die nodig zijn om dit warme water aan het oppervlak te krijgen zijn dus bekend. Omdat het geothermische water veel zout bevat kan het niet op het oppervlaktewater worden geloosd. Het afgekoelde water wordt terug in de bodem geïnjecteerd. Deze combinatie van winning en injectie heet een doublet. Als voordeel geldt daarbij dat de druk in de formatie als geheel behouden blijft.

Het boren van putten kost circa 1 miljoen euro per kilometer. Dit is alleen economisch rendabel als er grote hoeveelheden warm water geproduceerd en afgezet kunnen worden. Watervoerende lagen moeten voldoende doorstroming hebben om minstens 100 m3 per uur te produceren. Dit betekent dat er ter plekke een forse en geconcentreerde afzet van warmte mogelijk moet zijn zoals voor circa 1500 woningen of 3 hectare tuinbouwkas.

Tuinder Van den Bosch was ruim zes miljoen euro kwijt. Zijn besparingen liggen op jaarlijks vijf miljoen kubieke meter aardgas. Dat staat gelijk met ruim 1,3 miljoen euro. Hierdoor verwacht Van den Bosch de investering over acht jaar terugverdiend te hebben.

P+ webtip: Kwekerij A+G Van den Bosch