Schippers staat bepaald niet alleen in de VVD. Ook partijleider Mark Rutte moet niets weten van gemeenten die zich op het internationale pad begeven. En in diverse lokale verkiezingsprogramma’s van de VVD, waaronder die van in Utrecht en Amsterdam, wordt afgerekend met stedenbanden en andere vormen van internationale aandacht door gemeenten. Overigens zijn er ook plaatselijke VVD-afdelingen die er anders over denken.

Uit het onlangs verschenen onderzoek van de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam naar het programma Local Government South (LOGO South), blijkt dat gemeentelijke internationale samenwerking effectief en duurzaam is. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) voert dit programma uit met financiering van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Middels LOGO South dragen 50 Nederlandse gemeenten en waterschappen kennis over aan partners in 13 ontwikkelingslanden.

Deze vorm van internationale samenwerking is maar een klein onderdeel van “het brede pallet waaruit gemeenten kunnen kiezen”, zegt Jaap Breugem van VNG International. Onderzoek van adviesbureau BMC laat zien dat meer dan driekwart van de gemeenten internationale werkzaamheden ontplooit. Het karakter hiervan is in de loop van de tijd veranderd: niet langer staat overal solidariteit met steden in ontwikkelingslanden voorop maar denken gemeenten vaker aan hun welbegrepen eigenbelang. Breugem: “Internationaal werk past bijvoorbeeld goed in het personeelsbeleid: door ambtenaren uit te zenden blijven gemeenten aantrekkelijke werkgevers. Internationaal werk is ook cohesiebevorderende kracht: samen de schouders ergens onder zetten geeft burgers een goed gevoel over hun gemeente.” Er zijn ook puur economische belangen in het geding: gemeenten proberen buitenlandse bedrijven te verleiden tot investeringen en lokale Nederlandse bedrijven azen op opdrachten in verre buitenlanden.

Beugem vindt dat Schippers een “paar achteloze opmerkingen” heeft gemaakt zonder veel kennis van zaken. “Volgens Schippers is internationaal werk geen taak van gemeenten. Maar daarover gaat mevrouw Schippers niet, dat bepaalt elke gemeenteraad zelf. Wettelijk is dat sinds de jaren ’70 toegestaan. Internationaal werk is inderdaad geen kerntaak van de gemeente, maar het is ook geen verplichting.” Schippers trekt de expertise van gemeenten in twijfel. Breugem: “Uit het onderzoek naar het LOGO South programma blijkt het tegendeel. Alle uitgezonden ambtenaren zijn gescreend op hun cv. Het zijn experts op het gebied van afvalbeheer, gemeentelijke administratie, belastingen, riolering. Er zijn in Nederland geen betere mensen te vinden. Dat is ook de reden dat de rijksoverheid gemeenten hiervoor betaalt.”

Breugem rekent ook af met het idee dat gemeenten geld doneren aan hun twinning partners in ontwikkelingslanden. “Er vinden geen financiële transfers plaats, er worden alleen ambtenaren uitgezonden. Het gaat dus om kennisoverdracht. Het toezicht vanuit de rijksoverheid hierop is nergens zo stringent als bij gemeenten. Te stringent als je het mij vraagt, omdat dit onvermijdelijk bureaucratie, tijd en geld kost, die gemeenten daardoor niet voor het eigenlijke doel kunnen inzetten.”

P+ webtip: VNG Internationaal