Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
09 december 2010

"Tipping Point" Gladwell: Sociale media veranderen de wereld niet

Gladwell begint zijn prachtig geschreven verhaal met de moed die vier zwarte studenten hadden, om op 1 februari 1960 in North Carolina een kopje koffie te bestellen in de warenhuis Woolworths. En dat op stoelen die exclusief voor blanken waren gereserveerd. Ze bleven de hele dag zitten wachten op hun kopje. Na de botte weigering kwamen ze terug, een dag later. Toen al met 27 mannen en vier vrouwen sterk. De pers kwam erbij, omstanders begonnen zich met de zaak te bemoeien. Als een koortsaanval sloeg dit protest over en stak de hele staat aan. Er vielen zelfs doden.Wat was volgens Gladwell het bijzondere van deze actie, van dit soort activisme? Er was een duidelijke persoonlijke band tussen de activisten onderling en de zaak waar ze voor stonden. Alle deelnemers hadden binnen de beweging vrienden die ze persoonlijk heel goed kenden, wiens namen ook bekend waren bij de organisatie. De vriendschappen waren zo sterk, dat men bereid was voor elkaar in de bres te springen, ook onder levensgevaarlijke omstandigheden. Deze "strong-tie connections" was cruciaal, stelt Gladwell. Het is het kenmerk van de Oostduitsers die elkaar troffen voor de St. Nicolaaskerk in Oost-Berlijn op maandagavond, het begin van de enorme protestbeweging die mede de aanleiding was tot het vallen van de Muur. Dit alles is niet van toepassing op de nieuwe sociale media, stelt Gladwell. Ook niet als het om de recente "groene beweging" in Iran gaat. Alles wat beweerd wordt over de invloed van Twitter en de filmpjes op Youtube op de dramatische gebeurtenissen, is niet waar. Wij in het westen werden op deze manier goed op de hoogte gehouden van de bloederige reactie van het bewind, maar het was voor de studenten en burgers ter plekke die meer democratie eisten niet de verbindende factor. Het kenmerk van de nieuwe sociale media is nu juist de "weak ties", de tijdelijkheid en vluchtigheid van de contacten, ook al heten die "vriendschappen". Je kunt op Twitter honderden mensen volgen die je nog nooit in het echt gesproken hebt. Met Facebook kun je zogenaamde "vriendschappen" onderhouden met meer mensen dan je in het echte leven ooit zou kunnen omgaan. Niemand is in staat duizenden echte vrienden te hebben. Wel zijn de nieuwe Web 2.0- applicaties een bron van nieuwe ideeën en van informatie. Van tijdelijke participatie ook, geeft Gladwell toe. "Maar alle succesvolle campagnes tot nu toe waren zeer tijdelijk van aard, vluchtig en niet-bindend." Zelfs geldbedragen die voor goede doelen worden ingezameld zijn heel klein, een fenomeen waar in Nederland de 1 Procent Club bijvoorbeeld op inspringt. "Zodra er wel een groot persoonlijk of financieel risico zou zijn, werken sociale media niet meer", constateert Gladwell. Bij echte omwentelingen was er ook een duidelijke organisatie, hiërarchisch opgebouwd, die de lang lopende acties strak coördineerde. Ook dat is niet het geval bij de democratische gelijkheidsstructuur van Facebook, Twitter, Wikipedia of YouTube. "Als Martin Luther King het zo zou hebben aangepakt, hadden de machtige witte machtsstructuren dwars over hem heengewalst. Nee, hij had persoonlijk contact, elke zondag, want zijn kerk zat vol."Gladwell brengt de kansen en beperkingen van deze "weak tie connections" haarscherp in beeld. "Goed om duizenden mensen te mobiliseren als je je mobieltje bent kwijtgeraakt", eindigt hij cynisch. De titel van zijn stuk is zelfs nog iets cynischer: "Small Change". Heeft hij gelijk? Het gebruik van sociale media in duurzaamheidsland staat in Nederland nog in de kinderschoenen. Veel verder dan Twitter-mededelingen als "Ik zit nu in de trein op weg naar Wereldz" gaat het niet. Interessante ontwikkelingen zijn er wel. Zo is er de Wikipedia-achtige inzameling van alle Best Practices door Jan Jonker onder de noemer OCF 2.0. Nudge.nl geeft een compleet nieuwe invulling aan consumenten-activisme. Er is een MVO-groep van 8000 mensen op LinkedIn. Ook milieu-actiegroepen maakten op de Milieutop in Kopenhagen voor de organisatie van hun protestacties perfect gebruik van de nieuwe media. P+ webtip: Gladwell over Social Media