Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
18 december 2010

Nederland kan grondstofcentrum Europa worden

Nederland is voor een aantal grondstoffen en materialen een belangrijke schakel in de keten. De milieu-impact van sommige materialen en grondstoffen is groot, wat Nederlands beleid rechtvaardigt. De vraag is welk beleid effectief is. Hierover boog een gezelschap uit de ambtenarij en het bedrijfsleven zich onlangs tijdens een workshop op het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Aanleiding was de publicatie van het rapport "Nederland Importland" van het onderzoeks- en adviesbureau CE. Uit een oorspronkelijke CBS-lijst van 400 materialen en grondstoffen heeft CE 12 categorieën geselecteerd die serieus aandacht verdienen vanwege hun impact. Daarbij is gekeken naar de emissie van broeikasgassen, de toxiciteit en de hoeveelheid land die wereldwijd wordt gebruikt voor het produceren van grondstoffen en materialen die Nederland importeert. Sommige grondstoffen en materialen scoren hoog op alle drie de milieuthemas, sommige op een. Voor de meeste grondstoffen en materialen is er overheidsbeleid, behalve ten aanzien van de toxische effecten in de keten (met uitzondering van aluminium).Mogelijke schaarste aan grondstoffen en materialen is volgens de econoom Sander de Bruyn van CE geen reden voor beleid. "Schaarste is een mechanisme dat zich vanzelf corrigeert en is dus geen dringend probleem." Als voorbeeld geeft hij de ontwikkeling van de reële koperprijzen. Die zijn in 2008 op hetzelfde niveau als in 1970, "ondanks de grote Chinese behoefte en dagelijkse berichten over koperdieven." Ook voorzieningszekerheid, bijvoorbeeld van strategisch belangrijke grondstoffen, is geen reden voor materialenbeleid, zegt De Bruyn, "omdat de baten ervan klein zijn." Wel een goede reden voor beleid is het aanpakken van milieueffecten in het buitenland van de Nederlandse import van grondstoffen en materialen. De Bruyn: "Onze consumptie heeft steeds meer gevolgen voor milieu in andere landen waar nauwelijks milieubeleid wordt gevoerd." Volgens De Bruyn is in dit verband het belasten van consumptie(goederen) veel effectiever dan heffingen op productie, met name doordat landen geen verantwoordelijkheid nemen voor productie buiten hun landsgrenzen. In Brussel wordt momenteel gepraat over de verschuiving van de belasting op arbeid naar grondstoffen. Werkgeversorganisatie VNO-NCW staat daar niet bij voorbaat afwijzend tegenover, zegt August Mesker. "Het bedrijfsleven is bereid daar open minded naar te kijken." Volgens hem is het bedrijfsleven gebaat bij regulering door de overheid. "Anders komt er geen business case voor bedrijven."Begin december omarmde staatssecretaris Joop Atsma van Milieu het idee van D66-Kamerlid Stientje van Veldhoven om de mogelijkheid te onderzoeken om van Nederland het grondstofcentrum van Europa te maken. In het voorjaar van 2011 komt hij met een plan. Volgens Van Veldhoven kunnen er nog veel meer waardevolle grondstoffen uit afval worden gehaald en heeft dat grote milieuwinst: "Als je aluminium en lood recyclet bespaar je 92 tot 99 procent op de CO2-uitstoot! Recyclen is letterlijk goud waard. Nu wordt maar 40 procent van het goud uit elektronische apparaten teruggewonnen. Daar is geld te verdienen." Grondstoffen en materialen die volgens CE aandacht behoeven:
Aardappelen
Cacao (inclusief chocolade producten)
Chemieketens
Energiedragers voor elektriciteitsopwekking
Granen
Hout, papier
Katoen
Oliezaden, sojabonen
Staal, koper, aluminium, zink
Transportbrandstoffen
Vis
Vlees, zuivelP+ webtip 1: CE over grondstoffen P+ webtip 2: CE over milieubelastende materialen