Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
06 oktober 2011

Wereldprimeur: Groeiend eco-kunstwerk van Jan Eric Visser

Een kunstwerk van afval dat begroeid is met gras.  En in de loop van de jaren steeds groener zal worden, dankzij de toplaag waarin zaadjes spontaan kunnen wortelen. En dankzij de automatische bewatering, aangedreven door twee zonnepanelen. De wereldprimeur is voor de Rotterdamse ophaaldienst van afval, de Roteb, op het plein voor het hoofdkantoor aan het Kleinpolderplein. "Afvalkunstenaar" Jan Eric Visser werkte er een vol jaar aan, bijgestaan door bijna tachtig medewerkers van de Roteb. Zij doopten samen dit werk tot het "Roteb Eco Monument". Kunstcritica Anne Berk noemde het werk bij de onthulling een "Steen der Wijzen".

Zoals bij al het andere werk van Visser zijn de vormen van het beeld niet direct terug te herleiden tot bestaande figuren. Wie dat wil, ziet er soms de contouren van dierkoppen in, een ree, soms de rug van een krokodil. De vorm wordt voor een deel bepaald door het onderbewuste van Visser, voor een ander deel door de gevonden voorwerpen die er onder schuilgaan. In dit geval zijn dat de karkassen van bijna negentig fietsen, door de Roteb opgeruimd uit de stad: "een fietsenprop", volgens de kunstenaar. Visser hield het beeld bewust plat, om de natuur zoveel mogelijk de kans te geven om het beeld in bezit te nemen. Een duif die op het beeld poept, kan al voldoende zijn om het eerste zaadje te doen ontkiemen. De staande delen en de onderkant van het beeld zullen moeilijker begroeien, misschien met mossen die lichtschuw zijn, misschien ook niet. De toekomst zal het leren.Het beeld kent enkele rechte vlakken. Twee daarvan zijn begroeid met een speciale grassoort, als stukjes verticale tuin. Net als het waterdoorlatende plasticafval komt deze grassoort uit Engeland, waar de makers van "Aquadyne" het materiaal ook leveren als drainagemateriaal voor de komende Olympische Spelen in Londen.Het Eco Monument rust op de onderkant van een betonnen trap, die uit een van de gerenoveerde gebouwen op het Roteb-terrein werd "gered". Jan Eric Visser: "Die trap woog negen ton." Door het sijpelende water zal ook deze gekartelde voet na verloop van tijd groener en gladder worden, op sommige plaatsen. Op de trap is een enorme sokkel gemetseld, die bestaat uit 123 blokken gietmortel met daarin het puin uit de gebouwen verwerkt. In de zuil schuilt de pompinstallatie, aangedreven door twee zonnepanelen, die ook een integraal onderdeel uitmaken van het kunstwerk. De energievoorziening is volledig zelfbesturend. Aan het water worden wat voedingsstoffen toegevoegd. Een van gerecyclede aluminiumpijpjes gelaste deur geeft toegang tot de sokkel.Voor de onthulling plaatste kunstcritica Anne Berk het beeld in de traditie van eco-kunst, die in de jaren zestig begon. "Kunstenaars gaven al eerder spullen uit het dagelijkse leven een plaats in hun werk, zoals Picasso dat deed met een fietszadel, waar hij een stierenkop van maakte. Maar nu begonnen kunstenaars iets te zeggen over die spullen. Dat doet Jan Eric ook. Hij heeft een boodschap. Net als de alchemisten op zoek waren naar de formule voor het maken van goud, geeft dit beeld te denken over de consumptiemaatschappij, waarin we alles maar weggooien. Hijzelf herbruikt werkelijk alles. Ik noem het beeld daarom "een steen der wijzen".Nog mooier waren bij de onthulling de gezichten van de Roteb-medewerkers die hadden meegeholpen. Kunstenaar Visser stond te stralen als nooit tevoren, maar nog net niet zo stralend als de Roteb-werknemers die hem hadden geassisteerd.En wie gaat het gras op de panelen maaien? Jan Eric Visser: "De plantsoenmedewerkers van de Roteb. Hoeft maar twee keer per jaar, met een heggeschaar. Het is heel langzaam groeiend gras."