Tussen al de gloednieuwe kunstwerken op 'Ja Natuurlijk', is dit werk van Anselm Kiefer al bijna een oudje. Maar wel zeer actueel, nu de snijdende oostenwind met vorst deze lente over Nederland snijdt.

Hoe stelt de natuur zich op zoiets bijzonders in? Hoe overleven jonge scheuten van bomen strenge vorst op een onwaarschijnlijke datum als 24 maart? Het is lente, maar de CV moet nog steeds op 20 graden staan, om het binnen een beetje warm te krijgen. Wat is dat wij niet weten? Het zijn vragen die “Secret Life of Plants” uit 2001-2002 oproepen.

Wereldberoemd werd Kiefer met het thema ‘Schuldige Grond’, waarmee hij de voedingsbodems voor het Nazisme analyseerde, in sombere grijze en aardse tonen. Ook in dit latere werk overheerst het zwart en wit, een achtergrond die een sterrenhemel suggereert, lijnen die de sterkste lichtbronnen verbinden tot een sterrenbeeld dat lijkt op een diamant. En daar een tak overheen, ondergedompeld in gips. Hoe stelt een struik zich in op de reperende bewegingen in het heelal?

Het is voor Kiefers doen een positief werk. Grauw was tot dan zijn commentaar op de menselijke zoektocht naar het Paradijs, de tuin van Eden. Heeft het niet alleen maar doden tot gevolg gehad? Kwamen Hitlers jodenvervolgingen niet voort uit het utopisch geloof in het zuiveren van de wereld? Kiefer rekende af met dit ‘Blut und Boden’-denken met beelden van Nazi-ruïnes opgebouwd uit dikke lagen as, klei, stro en zand, enorme werken. Letterlijk loodzwaar, ook door de ondergrond van lood.

Secret Life of Plants is geïnspireerd op het gedachtengoed van zeventiende eeuwse Britse rozenkruizer Robert Fludd, die een relatie vaststelde tussen het bewegen van de sterren en plantengroei, iets waar vandaag ook antroposofische boeren nog mee werken. Terugkerende cyclussen houden ons heelal in stand, maar ook het ontluiken, afsterven en de voorplanting van planten. Kiefer suggereert een verbinding tussen deze macro- en microcyclussen.

En cyclussen zijn hoogst actueel, nu de duurzame wereld bouwt aan voorbeelden van economische modellen, die gebaseerd zijn op de circulaire processen in de natuur. Kiefer gaat weer niet zo ver dat hij op de goede afloopt rekent. Zwart is niet bepaald de kleur van hoop. Maar toch, wie weet. Maak niet de fouten die doorgeslagen idealisten eerder in de geschiedenis maakten, zou de boodschap van Kiefer op deze tentoonstelling kunnen zijn.

Op de website van ‘Ja Natuurlijk’ is het complete werk van Anselm Kiefer te zien