Het Point of no Return is bereikt, denkt Ben Knapen. De staatssecretaris van Ontwikkelingssamenwerking wist in krap twee jaar tijd de rol van het bedrijfsleven in het helpen van arme landen acceptabel te maken. En hij wil nog wel langer door, zei hij tegen P+.

Wat doe je als vers aangetreden staatssecretaris in een minderheidskabinet, met gedoogsteun van een partij die helemaal niets moet hebben van de twee thema’s waaruit jouw portefeuille bestaat, Europa en Ontwikkelingssamenwerking? Dan besluit je tot een onorthodoxe aanpak. Je gaat op bezoek bij alle oppositiepartijen en je legt hen je plannen voor: dit is wat ik wil gaan doen, kunnen jullie daar mee leven? Zo niet, dan begin ik er helemaal niet aan. 

Zo pakte staatsecretaris Ben Knapen (1951) het aan bij de start van het kabinet-Rutte. Zijn plannen voor een drastische herziening van het ontwikkelingsbeleid waren voor een belangrijk deel gebaseerd op de omvangrijke studie van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid die kort daarvoor was verschenen. De WRR pleitte voor een grotere focus op economische ontwikkeling en de private sector – in plaats van het jarenlang onaantastbare uitgangspunt van armoedebestrijding – en fors snijden in het aantal hulpontvangende landen en thema’s. Doen waar we goed in zijn, werd het nieuwe adagium. Zoals water en voedsel. Sectoren waarover in Nederland veel kennis aanwezig is, en waarin tal van bedrijven wereldwijd actief zijn.

Krap twee jaar later is het nieuwe beleid uitgewerkt en door de Tweede Kamer geaccepteerd. Is Knapen verbaasd over het  betrekkelijk gemak waarmee dat ging? “Eigenlijk niet”, zegt hij, “want we wisten na die serie gesprekken al dat er brede steun was. Die was ook nodig. Een kabinet zit in Nederland tegenwoordig gemiddeld nog maar een jaar of twee. Je kunt niet je beleid fors veranderen, daarover afspraken met het buitenland maken en dan na twee, drie jaar zeggen: er zit nu een nieuw kabinet, we gaan het helemaal anders doen. Dat is killing voor de continuïteit en je betrouwbaarheid.”

Vraag van P+ aan Knapen: Staat deze koers daarmee vast, ook voor de komende jaren?

Knapen: “Daar heb ik alle vertrouwen in.  Met accentverschillen natuurlijk. Maar gegeven de voorgeschiedenis zie ik het niet zo ineens weer veranderen.”

P+ legde in dit artikel de ontmoeting tussen Knapen en Thijs van Praag vast, directeur van PUM Netherlands senior experts. Hij is in die functie een vertegenwoordiger van het Nederlandse bedrijfsleven in verre landen. Van Praag signaleert in dit gesprek:  “Ook internationaal verschuift het accent naar economische zelfredzaamheid.” Knapen liet in het gesprek weten erg gecharmeerd te zijn van de nieuwe aanpak van Van Praag: “Jullie zijn als PUM begonnen met een eigen bedrijfssponsorprogramma. Dat is een geweldige manier om te laten zien wat mogelijk is in verre landen.” 

Het volledige artikel uit P+ is gratis te downloaden als PDF. Zie de linkerkolom onderaan.

Tekst Hans van de Veen

Fotografie Chris de Bode