Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
Pensionado's op Bonaire
Pensionado's op Bonaire
09 oktober 2022

Bonaire gaat pensionado’s nog missen

Gaat de stroom van Nederlandse pensionado’s naar Bonaire stoppen, na de waarschuwing van Greenpeace deze week dat deze Nederlandse gemeente in 2050 deels onder water komt te staan? De restaurants van driesterrenchef Jonnie Boer staan in de gevarenzone.

Nu lopen de Nederlandse senioren nog in duikerspakken op de stranden van Bonaire, een beschermde onderwaterparadijs met schitterend koraal. Aardig wat landgenoten genieten hier van hun AOW en hun pensioen. Tussen 2011 en 2016 zijn er ongeveer zevenduizend mensen verhuisd naar deze tropische Nederlandse gemeente. 
De Nederlandse pensionado’s duiken ook heel herkenbaar in het straatbeeld op. Op een terrasje in het kleurige hoofdstadje Kralendijk zoeken ze elkaar na zonsondergang op, ieder met een muziekinstrument. Het dreunende lied dat ze samen spelen roept herinneringen op aan de Jostiband. Op een zondagmiddag vinden de senioren elkaar om in de brandende zon samen jeu de boules te spelen. Favoriet gespreksonderwerp: de als te hoog ervaren belastingdruk in het koude moederland.

Na het uitkomen van het rapport van het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM) voor Greenpeace is er een nieuw gesprekthema bijgekomen. Waar houd je op dit eiland straks nog droge voeten? Gaat mijn mooie huis met vrij uitzicht over de azuurblauwe zee straks ten onder? Waar kun je nog wel veilig bouwen? Wat doet dit met de huizenprijs?


Beschermende dijken ontbreken

Wie nu nog een kustvilla onder het vliegveld wil laten bouwen, kan beter eerst het geschetste doembeeld van Greenpeace bestuderen. Als de opwarming van het klimaat geen halt wordt toegeroepen, zal het zuidelijke deel van het eiland volledig gaan onderlopen. Ook de beroemde ‘slavenhuisjes’ zullen dan alleen nog door duikers te zien zijn, onder de zeespiegel. Van de zoutwinning zal ook niets meer overblijven; exploitant Cargill krijgt het zoute zeewater niet meer gedroogd. Van het gebied waar nu zo’n 15 duizend tot 20 duizend roze flamingo’s foerageren zal ook niets meer overblijven. De vogels zullen naar hoger gelegen meertjes moeten verkassen, naar het natuurpark Slagbaai bijvoorbeeld. Greenpeace voorspelt bovendien dat klimaatverandering ook de nu wettelijk beschermde koraalriffen zal doen uitsterven.

Onder leiding van prof. dr. Pieter van Beukering van de Vrije Universiteit zijn verschillende scenario’s in kaart gebracht, van het jaar 2050 tot 2150 en 2300. Van Beukering is hoogleraar ‘Economie van het natuurlijk kapitaal’ en sinds 2020 directeur van het IVM. Hij keek dan ook breed naar de potentiële impact van de klimaatverandering op onder meer de economie, gezondheid, infrastructuur en het cultureel erfgoed van Bonaire. Het onderzoek komt betrekkelijk laat, nu delen van Fiji in de Stille Zuidzee al door stijging van de zeespiegel onder water komen te staan. Ook dat zijn koraaleilanden, zoals Bonaire dat ook deels is.

Wie over het eiland rijdt ziet met eigen ogen dat de weg vaak maar een klein stukje boven de zeespiegel uitsteekt. Beschermende dijken zoals in Nederland ontbreken. Ironisch genoeg is het wegdek in het bedreigde deel het beste van het hele eiland.

Greenpeace concludeert boos over het gebrek aan aandacht voor het lot van dit ‘ABC-eiland’: ‘En dat terwijl de eilanden onderdeel uitmaken van Nederland. Er wordt door de overheid nauwelijks onderzoek gedaan naar mogelijke scenario’s voor Caribisch Nederland en wat er gedaan kan worden om ook de inwoners van Caribisch Nederland te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.’
 

'Een-vijfde van het eiland onder water'


In het onderzoek van het IVM wordt met verschillende scenario’s gewerkt. Deze zogenoemde shared socioeconomic pathway-scenario’s bouwen verder op de rapporten van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties. Ze lopen uiteen van kiezen voor duurzame en rechtvaardige ontwikkeling tot ‘niets doen’, oftewel onverminderd fossiele brandstoffen blijven verbranden.

De ruwe conclusie van het onderzoek: voor Bonaire biedt alleen een maximaal 1,5°C opwarming kans op een veilige toekomst. Bij de andere drie scenario’s zijn de gevolgen desastreus, voor zowel mens als voor natuur.

In het rapport geven landkaartjes aan waar het op Bonaire fout zal gaan: ‘Al in 2050 zal zeespiegelstijging permanente overstroming veroorzaken, onder andere bij Lac Cai, het eilandje Klein Bonaire en de zoutpannen van het eiland. De functie en het karakter van dit stuk van het eiland zal dan onherroepelijk veranderen. Dat vindt zelfs plaats in het meest optimistische scenario van 1,4°C. Als we niet in actie komen, zal de kustlijn sterk veranderen. Bonaire wordt dan een veel kleiner eiland. Aan het einde van deze eeuw kan maar liefst een vijfde van het eiland onder water zijn verdwenen. In de modellen voor 2150 en 2300 vindt er daarnaast in de extremere scenario’s ook overstroming plaats in en rondom de hoofdstad Kralendijk.’


Ook vliegveld Kralendijk niet veilig

Als de voorspellingen van het IVM uitkomen zal het vliegveld onder Kralendijk in 2050 nog veilig zijn – maar daarna ook niet meer. Een lange reeks huizen langs de oostkust zijn dan al wel bedreigd. Daaronder bevinden zich ook prestigieuze woningen zoals die van de bekende interieurontwerper Piet Boon. Ook de restaurants van Jonnie en Thérèse Boer (Brass Boer en restaurant Senang) bij het hotel Delfins staan in de gevarenzone.
Er zijn meer gevolgen voor het toerisme, stelt Greenpeace. Bonaire heeft op dit moment maar liefst 86 officiële duikspots; de meesten zijn zelfs eenvoudig vanaf de weg bereikbaar, ook voor snorkelaars. ‘Alleen in het gunstigste klimaatscenario, waarin we de opwarming onder de 1,5°C weten te houden, bestaan al die duikplekken in 2050 nog. In het slechtste scenario loopt het aantal duikplekken de komende 30 jaar terug van 86 naar 13. Reden daarvoor is dat het koraal tegen die tijd van een dusdanige slechte kwaliteit is, dat er op veel plekken naar verwachting niet meer gedoken zal worden.’ 

Als het aantal duikspots afneemt, zal ook het toerisme sterk teruglopen. Zo voorspellen de onderzoekers een krimp van de economie van 16,3 tot 25,4 procent in 2050, uitgaande van het scenario van 4,4°C. In het scenario van 1,4°C vindt er voor 2050 geen krimp plaats van de duiksector. Hoe sterk de economie van Bonaire afhankelijk is van het toerisme bleek tijdens de corona, toen er niet meer gevlogen kon worden. In 2020 kromp de economie direct met 8,4 procent, volgens het CBS. De inkomsten van hotels en restaurants en duikscholen zakte maar liefst met 53,5 procent. Het bruto binnenlands product van het eiland werd becijferd op 505 miljoen dollar, want dat is de munteenheid waar in dit stukje Nederland mee wordt afgerekend. Alleen de bouw ging gewoon door.