Burning ballerina
Tegen beter weten in niet veilig willen werken. Het kostte de Franse ballerina Emma Livry in 1862 het leven. Maar hebben we ervan geleerd? Vandaag brengen bollenkwekers hun eigen gezondheid -en die van hun omgeving- in gevaar, met hun bestrijdingsmiddelen. Daarover gaat mijn beeld 'Burning ballerina'.
Burning ballerina verwijst naar het historische fenomeen van kostuums van ballerina's die makkelijk konden vlamvatten. Gaslampen dienden vroeger als gevaarlijke toneelverlichting. De dramatische gevolgen: ernstige brandwonden en zelfs de dood van danseresjes. Ballerina-zijn was vroeger een levensgevaarlijk vak.
Het meest opvallende voorbeeld is de tragische dood van de Franse ballerina Emma Livry in 1862. Livry’s ongeluk werd veroorzaakt door een gaslamp die haar rokje tijdens een repetitie in brand stak.
De kostuums van ballerina’s waren gemaakt van lichte mousseline en tule; zeer brandbare stoffen en daardoor zeer risicovol. In de 19e eeuw werd tegelijkertijd voor toneelverlichting gebruik gemaakt van gasstralen. Daar moesten ballerina’s niet al te dichtbij in de buurt komen. Andere verlichtingsbronnen bestonden echter nog niet, zodat uit het oogpunt van veiligheid de kostuums werden aangepast.
Ballerina's verzetten zich eerst tegen brandwerende behandelingen van materialen. Dit maakte hun rokjes stijver en minder luchtig. Ook de gerespecteerde ballerina Livry weigerde met ‘behandelde’ rokjes te dansen.
Was ze maar wijzer geweest. In november 1862, tijdens een repetitie voor de Opera van Parijs, zette een gaslamp haar rokje in brand. Livry probeerde eerst zelf nog de vlammen te doven, zonder de hulp van toneelknechten in te roepen. Tevergeefs.
Nadat ze naar het ziekenhuis was gebracht, was haar korset aan haar lichaam vastgekleefd. Het was daardoor te pijnlijk om te kunnen verwijderen. Livry overleed maanden later, in juli 1863, aan de complicaties van haar brandwonden.
De dood van Livry leidde tot strengere veiligheidsnormen in Franse theaters. Er kwamen naast aangepaste rokjes ook brandwerende maatregelen en veiligheidsmaatregelen zoals de aanwezigheid van natte dekens en brandemmers.
De ‘Burning ballerina’ werd een symbool van de gevaarlijke en vaak fatale realiteit van het romantische ballettijdperk. Het is nu een al bijna vergeten herinnering aan de jaren voor de komst van het elektrische licht. In het museum Musée de l’Opéra in Parijs hangen nog steeds wel de verbrande resten van het kostuum van Livry. Zo wordt de herinnering aan de ooit zo levensgevaarlijke danscarrière van ballerina’s toch nog levend gehouden.
Zijn we hierdoor wijzer geworden? De geschiedenis blijft zich herhalen, in nieuwe vormen. De weerstand bij sommige werkgevers en beroepsgroepen tegen het introduceren van veiligere werkmaterialen is nog net zo actueel als in 1862. Een bekend voorbeeld is de tegenstand onder schilders om verf op basis van vluchtige stoffen om te ruilen tegen watergedragen verf. Het verzet van vrachtwagenchauffeurs tegen de invoering van de tachograaf ter voorkoming van veel te lange werktijden is een ander voorbeeld. Heel actueel is de dramatisch slechte wet- en regelgeving bij het gebruik van omstreden bestrijdingsmiddelen door boeren - en burgers. De Nederlandse bollenkwekers staan daarvoor symbool, die hun eigen gezondheid én die van hun omgeving in de waagschaal stellen.
Over het maken van dit beeld is meer te vinden op mijn website Wowwood.
Jan Bom, 22 september 2025
Burning ballerina verwijst naar het historische fenomeen van kostuums van ballerina's die makkelijk konden vlamvatten. Gaslampen dienden vroeger als gevaarlijke toneelverlichting. De dramatische gevolgen: ernstige brandwonden en zelfs de dood van danseresjes. Ballerina-zijn was vroeger een levensgevaarlijk vak.
Het meest opvallende voorbeeld is de tragische dood van de Franse ballerina Emma Livry in 1862. Livry’s ongeluk werd veroorzaakt door een gaslamp die haar rokje tijdens een repetitie in brand stak.
De kostuums van ballerina’s waren gemaakt van lichte mousseline en tule; zeer brandbare stoffen en daardoor zeer risicovol. In de 19e eeuw werd tegelijkertijd voor toneelverlichting gebruik gemaakt van gasstralen. Daar moesten ballerina’s niet al te dichtbij in de buurt komen. Andere verlichtingsbronnen bestonden echter nog niet, zodat uit het oogpunt van veiligheid de kostuums werden aangepast.
Ballerina's verzetten zich eerst tegen brandwerende behandelingen van materialen. Dit maakte hun rokjes stijver en minder luchtig. Ook de gerespecteerde ballerina Livry weigerde met ‘behandelde’ rokjes te dansen.
Levensgevaarlijke gaslampen
Was ze maar wijzer geweest. In november 1862, tijdens een repetitie voor de Opera van Parijs, zette een gaslamp haar rokje in brand. Livry probeerde eerst zelf nog de vlammen te doven, zonder de hulp van toneelknechten in te roepen. Tevergeefs. Nadat ze naar het ziekenhuis was gebracht, was haar korset aan haar lichaam vastgekleefd. Het was daardoor te pijnlijk om te kunnen verwijderen. Livry overleed maanden later, in juli 1863, aan de complicaties van haar brandwonden.
De dood van Livry leidde tot strengere veiligheidsnormen in Franse theaters. Er kwamen naast aangepaste rokjes ook brandwerende maatregelen en veiligheidsmaatregelen zoals de aanwezigheid van natte dekens en brandemmers.
De ‘Burning ballerina’ werd een symbool van de gevaarlijke en vaak fatale realiteit van het romantische ballettijdperk. Het is nu een al bijna vergeten herinnering aan de jaren voor de komst van het elektrische licht. In het museum Musée de l’Opéra in Parijs hangen nog steeds wel de verbrande resten van het kostuum van Livry. Zo wordt de herinnering aan de ooit zo levensgevaarlijke danscarrière van ballerina’s toch nog levend gehouden.
Niets wijzer geworden
Zijn we hierdoor wijzer geworden? De geschiedenis blijft zich herhalen, in nieuwe vormen. De weerstand bij sommige werkgevers en beroepsgroepen tegen het introduceren van veiligere werkmaterialen is nog net zo actueel als in 1862. Een bekend voorbeeld is de tegenstand onder schilders om verf op basis van vluchtige stoffen om te ruilen tegen watergedragen verf. Het verzet van vrachtwagenchauffeurs tegen de invoering van de tachograaf ter voorkoming van veel te lange werktijden is een ander voorbeeld. Heel actueel is de dramatisch slechte wet- en regelgeving bij het gebruik van omstreden bestrijdingsmiddelen door boeren - en burgers. De Nederlandse bollenkwekers staan daarvoor symbool, die hun eigen gezondheid én die van hun omgeving in de waagschaal stellen.Over het maken van dit beeld is meer te vinden op mijn website Wowwood.
Jan Bom, 22 september 2025