Een belangrijk onderdeel van de nieuwe Europese taxonomie, de basis van de CSRD, is de transitie naar een circulaire economie. Maar hoe kunnen bedrijven daar vergelijkbare data voor gaan leveren? “Er moet een heel nieuw muziekschrift worden ontworpen”, stelt Diane Zandee: “De huidige boekhoudregels zijn daarvoor niet geschikt.” Zij promoveerde in mei op het onderwerp ‘Business decision-making in lineair-circular economy transitions’.

In haar proefschrift haalt Zandee (1977) een uitspraak van dirigent Leonard Bernstein aan. “To achieve great things, two things are needed; a plan, and not quite enough time.”

Deze uitspraak is op dit moment bijna profetisch, nu bedrijven en accountants niet weten hoe snel ze de kennis en de mensen bij elkaar moeten zoeken om aan de nieuwe Europese boekhoudregels van de CSRD te kunnen voldoen.

Zandee somt op: “Over hun klimaatinspanningen, beleid op het gebied van biodiversiteit, circulaire economie, over de grondstoffenkant. Maar ook de sociale kant, de verdeling tussen man en vrouw; wat is het hoogste salarisniveau in de organisatie, wat is het laagste? Hoe verhoud je je tot je leveranciers, ook in andere landen?”

"Zonder nieuwe partituur"

Vooral het rapporteren over circulariteit doet pijn, weet Zandee. Dat onderwerp wordt in Nederland net zo vaak besproken als ver vooruitgeschoven.

Zandee: “En daar zitten we dan, zonder een nieuwe partituur waarmee het orkest kan spelen en waarmee de dirigent de maat kan aangeven. Accountants hebben een informatiesysteem nodig, dat kan resulteren in een boekhouding op basis waarvan je de resultaten van bedrijven met elkaar kunt vergelijken, ook op internationaal niveau.

Grote internationale beursgenoteerde bedrijven als Philips hebben hier al jarenlang over nagedacht. Zij hebben het wetgevingskader zien verschuiven en hebben genoeg capaciteit om de benodigde data te verzamelen.

Maar het grote mkb hoefde dit voorheen niet. Die zien nu iets op zich afkomen en hebben geen idee hoe ze het moeten aanpakken. Wat betekent dit voor hun organisatie? Of ze zien het al wel en realiseren zich nu pas dat het een grote klus is. Meestal waarschuwen hun accountants vooraf wat eraan zit te komen, maar die zitten nu met hetzelfde probleem: waar halen wij deskundige medewerkers vandaan die weten hoe je een organisatie op strategisch niveau duurzaam moet inrichten, om zo je toekomstige koers te kunnen bepalen?

De accountants zelf zijn ook in paniek. Ze zijn hard op zoek naar opleidingen om daar de kennis en mensen op te halen.”

Hele keten moet dezelfde muziek spelen

“Er ligt nu een belangrijke rapportage-verantwoordelijkheid om de keten inzichtelijk te maken. Vanuit de circulaire economie, waar mijn expertise ligt, is dat ook logisch. Alleen vanuit de keten kun je grondstoffenstromen sluiten. Zo kun je je businesscase anders inrichten.

Dan moet je aan de voorkant gaan nadenken over een ander ontwerp van je producten, zodat je deze aan de achterkant makkelijk kunt repareren, recyclen of zo maken dat de grondstoffen weer herbruikt kunnen worden. Op deze manier optimaliseer je de waarde van die producten. Dat kun je niet alleen als bedrijf, als organisatie of gebruiker. Daar heb je de hele keten voor nodig. Dat hogere doel, die materiaalkant, bereik je dus alleen door je partners mee te nemen.”

Lees volledige artikel in de P+ Special 'CSRD: Accountants en mkb in paniek'