Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
Caleidoskoop p-plus
Caleidoskoop p-plus
18 december 2022

Caleidoscopische bespiegelingen

Deze P+ lijkt op een caleidoscoop, waarbij een vraag in het ene verhaal wordt beantwoord in een ander stuk. Dat schrijft hoofdredacteur Jan Bom in zijn column First Words.

Hij schrijft: “Is dit het beste nummer in het 20-jarige bestaan van P+? Dat is aan u om te bepalen. Voor mezelf sprekend: ik heb nooit eerder zo’n bundeling aan artikelen samengesteld die met elkaar zo’n spannend vraag- en antwoordspel speelden. Als een caleidoscoop werpen opeenvolgende stukken in dit nummer telkens een ander licht op fundamentele zaken en systemen die onze toekomst zullen bepalen.

Het begint met een interview met hoogleraar Joyeeta Gupta, een van de prijswinnaars van de Nobelprijswinnaar voor de Vrede in 2007.

Vraag van Gupta: “Hoe kom je tot een economie die krimpt? Niemand weet hoe je die transitie moet vormgeven. Geleidelijk, want niemand wil een ineenstorting. Maar helaas, alle regeringsvertegenwoordigers die ik spreek zeggen nog steeds: we willen een hoger bruto binnenlands product (bbp).”

Antwoord: In een historisch artikel over de vraag wie het bbp als systeem bedacht, vonden we bizarre statistici, die door de eeuwen heen tijdens grote oorlogen de fundamenten sloegen voor deze rekensom: “Een historicus zou terugkijkend dan ook spreken over de Tweede Wereldoorlog als de Gross National Product War.”


Het bbp is een rekensom uit oorlogstijden

Vraag: Is deze rekensom uit tijden van oorlog nog wel geschikt om te bepalen wat economische krimp is?

Antwoord: In een tweegesprek tussen de twee economen Irene van Staveren en Marleen Janssen Groesbeek luidt de slotconclusie dat de huidige fossiel gedreven economie door schaarste aan grondstoffen onvermijdelijk uit zichzelf zal krimpen. “Maar al die mooie nieuwe duurzame initiatieven willen wij niet definiëren als de krimpeconomie. De krimpeconomie is wat wij niet meer willen. Wij willen naar een economie van Het Goede Leven.”

Vraag: Kan het concept van Het Goede Leven de maatschappelijke tegenstellingen overbruggen en ons eensgezind naar een duurzame toekomst leiden?


Alleen natuurbehoud kan een samenleving binden

Antwoord: In een interview met de hoogleraar bedrijfsethiek Ronald Jeurissen blijkt de Griekse filosoof Aristoteles (384 voor Christus – 322 voor Christus) al te hebben beschreven wat Het Goede Leven inhoudt. “Maar mensen leggen dit vandaag zo verschillend uit, dat het geen bindende factor in de samenleving kan zijn. Zoals het behoud van de natuur dat noodzakelijkerwijs wel is.”

Vraag: Maar weten wij onze liefde voor de natuur dan ook om te zetten in biodiversiteitsbeleid, met de Sustainable Development Goals (SDG’s) in de hand?

Antwoord: De wil is er wel, maar het biodiversiteitsbeleid moet door organisaties nog wel worden ingekleurd. Dat blijkt uit een onderzoek onder MVO Experts van het Impact Centre Erasmus. De oorzaken? Onder andere: “Er zijn te weinig biodiversiteitsdata, -metrics, -standaarden en meetmethodieken. En Nederland voert geen duidelijk beleid op het gebied van biodiversiteit.”

Vraag: Dat beeld van ontbrekende overheidssturing herkennen we, na twintig jaar rapporteren over ‘vrijwillig’ maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Bracht deze vrijblijvendheid wel voldoende vaart, nu de wereld met de voet op het gaspedaal op de ‘highway to climate hell’ scheurt, om met secretaris-generaal Antonio Guterres van de VN te spreken?


MVO wettelijk verplichten

Antwoord: Ethicus Ronald Jeurissen vindt van niet. “Wanneer je met z’n allen een vrijwillige verplichting voelt, dan moet je dat niet meer vrijblijvend houden. Die verplichting moet je afdwingen.”

Vraag: En moeten we dan tot het zo ver is blijven zitten wachten op de wetgever?

Antwoord: “Nee! Investeer in die gewenste duurzame economie. Zoals Stichting DOEN investeerde in jonge ondernemers die met behulp van artificial intelligence (AI) enorme stappen zetten in het beperken van voedselverspilling bij grote restaurants. Sharon Reijmers van Orbisk in deze P+: “Bij het Leids Universitair Medisch centrum bereikten we in twee jaar een besparing van meer dan een kwart miljoen euro, bij een besparing van 44 duizend kilo aan eten.”