Duurzame economische initiatieven vallen niet onder de krimpeconomie. Het is de ‘oude’ fossiel-gedreven economie die onvermijdelijk zal krimpen.

Dat stellen de twee economen Irene van Staveren en Marleen Janssen Groesbeek in de P+ Special ‘Wie is er bang voor krimp’. 

We moeten minderen. Minder vlees eten, minder kleding kopen, minder reizen. Maar wie wil er nou leven in een krimpeconomie? Duurzame groei, dat klinkt toch veel leuker? Twee economen denken hardop na over dit probleem, dat de duurzaamheidswereld in twee kampen verdeelt. Duurzame groei versus de krimpeconomie.

In hun tweegesprek stellen ze: “We zijn bang voor krimp omdat we al sinds de jaren ‘80 de boodschap van de politiek en van economen hebben gehad: je moet meer verdienen, je moet hogerop komen, investeren in jezelf om daar rendement uit te halen. Door wat ons is ingeprent als zijnde het goede leven zijn we het zicht kwijtgeraakt op wat het goede leven nu eigenlijk is.”

"Je kunt het niet tegenhouden"

Irene van Staveren (1963) is hoogleraar pluralistische ontwikkelingseconomie aan de Erasmus Universiteit. Ze is betrokken bij Rethinking Economics, een studentenbeweging die actief is in ruim twintig landen. Ook denkt Van Staveren mee in het Sustainable Finance Lab over duurzame economische modellen, net als lector Marleen Janssen Groesbeek van de Avans Hogeschool (1963). 

Opmerkelijk is dat Van Staveren niet verwacht dat ondernemingen de duurzame toekomst gaan realiseren. In P+ zegt ze: “Dat moeten we met z'n allen doen, maar het aardige is dat het initiatief niet per se in eerste instantie van commerciële bedrijven komt. Het is geen MVO-activiteit. Ik hou me onder andere bezig met wat we de community economy noemen. Dat is alles wat niet via de markt gaat en ook niet via de overheid, maar wat mensen collectief met elkaar doen. Er zijn zoveel goeie initiatieven op dat terrein, waarbij er juist hele stukken van de markt afgesnoept worden. Kijk bijvoorbeeld naar de coöperaties voor windenergie. Al die 10 duizenden huishoudens die in deze coöperaties zitten kopen geen energie meer van een energiebedrijf. Dat stuk van de markt is weggevallen. Verdampt. Bij burgerinitiatieven zie ik meer vernieuwing dan bij commerciële bedrijven, vooral bij grote bedrijven, want die zijn eigenlijk hartstikke conservatief.”

Ook Janssen Groesbeek kent tal van duurzame organisaties die zijn ontstaan buiten het bestaande bedrijfsleven om: “Je ziet ook seniorenwoningen waar senioren met elkaar in investeren. Je ziet een hele maatschappelijke beweging op gang komen. Kijk naar de landbouw: Herenboeren, Rechtstreex, korte ketens. Het gebeurt allemaal al op dit moment. Het is net als met het weer: je kunt het niet tegenhouden.” 

"Krimp is krimp van de oude economie"

Van Staveren wil deze duurzame initiatieven niet rekenen tot de ‘krimpeconomie’, waar enkele duurzame economen naar streven. “We moeten iets met dat woord krimpeconomie, want daar word ik hoe langer we er over praten steeds ongelukkiger van. Die krimp is eigenlijk gewoon krimp van de oude economie. Maar al die mooie nieuwe initiatieven willen wij niet definiëren als de krimpeconomie. De krimpeconomie is wat wij niet meer willen. Wat we wél willen heet niet een krimpeconomie, maar daar moeten we nog een term voor bedenken.”

Janssen Groesbeek stelt voor om het nadenken over krimp in te ruilen voor een speurtocht naar een zinvol en goed leven. Dat wordt nu niet gemeten door het bruto binnenlands product. (bbp): “Het moet in de economie weer gaan om de vraag: wat maakt het leven goed? We kunnen al die economen afstoffen die al lang onderzoek hebben gedaan naar de vraag: hoe bereiken we nou dat goede leven? We moeten terug in de tijd, van voor de periode waarin we ons helemaal afhankelijk hebben gemaakt van de financiële sector.”

Lees het complete verslag van dit gesprek in de P+ Special ‘Wie is er bang voor krimp'.