Een oproep tot palmolieboycot
Palmolie is volop in het nieuws. De oproep om een palmolieboycot zoals Frankrijk aankondigde, vindt steeds meer bijval. Toch klinkt er ook een ander geluid. Tegenstanders van zo’n boycot erkennen de gevolgen van de palmolieproductie op mens, dier en milieu, maar geloven dat het alternatief kwalijker is. Niets is minder waar, stelt Marcel van Wing, oprichter The Flower Farm.
Van Wing schreef een column over de vraag waarom de recente oproep tot palmolieboycot het enige juiste is.
“Ontbossing, landroof, aantasting biodiversiteit, mensenrechtenschendingen, uitbuiting, vervuilde rivieren, kinderarbeid, geweld, klimaatverandering. Oliepalmen worden geteeld in de meest gevoelige en ecologisch belangrijkste bossen ter wereld en de gevolgen zijn extreem vernietigend voor mens, dier en natuur rondom de evenaar. Palmolie is veelal een verborgen ingrediënt in meer dan de helft van alle consumptiegoederen. Het lijkt haast alsof we niet zonder palmolie kunnen, maar dat klopt niet. Palmolie is gewoon goedkoop. En het zit vooral in producten die we eigenlijk niet nodig hebben. Denk aan sauzen in pakjes, koekjes, snoep, ijs, cosmetica, verzorgingsproducten, veevoer en biodiesel. De consumptie hiervan is de afgelopen decennia ontzettend gestegen.
"Volgens de tegenstanders van de palmolieboycot verschuift een boycot de problemen naar gewassen en landbouwmethoden die nog schadelijker zijn. ‘Duurzame’ palmolie zou het tij moeten keren. Dit stellen bedrijven en ngo's die lid zijn van de Roundtable for Sustainable Palm Oil (RSPO), een mondiale organisatie, opgericht door de industrie (planters, producenten, verwerkers, investeerders) en enkele maatschappelijke organisaties, die palmolie als duurzaam certificeert als zij aan de door haar gestelde eisen voldoet.
"De RSPO heeft echter geen definitie van duurzame palmolie. Door de RSPO als duurzaam gecertificeerde palmolie biedt helaas ook geen enkele garantie dat er voor de palmolie niet is ontbost, dat er geen landroof heeft plaatsgevonden, of uitbuiting op plantages of kinderarbeid is. Er zijn honderden rapporten die de misstanden op (RSPO gecertificeerde) plantages rapporteren. Pijnlijk te zien dat veel multinationals hun ‘duurzaamheidsvertrouwen’ op het gebied van palmolie hierop berusten. Na een stempel van RSPO haalt iedereen weer gerust adem.
"Wil er sprake zijn van palmolie die in de richting komt van duurzaam geproduceerd, dan zou dat moeten betekenen: palmolie die zonder (blijvende) schade aan biodiversiteit en lokale gemeenschappen wordt geproduceerd. Palmolie wordt bijna altijd verbouwd op megaplantages in een monocultuur. De bestaande vegetatie wordt gekapt, de grond wordt gedraineerd en veel pesticiden, insecticiden en kunstmest zijn nodig die het ecosysteem verstoren en rivieren vergiftigen. Een plantage wordt na een aantal productierondes (van 20-30 jaar) uitgeput achtergelaten wanneer de kosten voor de toenemende benodigde hoeveelheid kunstmest niet meer opwegen tegen de opbrengsten van het gewas.
"Waarom is palmolie zo populair? De productiviteit van de oliepalm is per hectare vele malen hoger dan die van andere oliehoudende gewassen, zoals bijvoorbeeld koolzaad, raapzaad en zonnebloem. De kostprijs is ook laag doordat boeren en plantagearbeiders vaak worden uitgebuit.
"Gewassen als kool- en raapzaad kunnen vrijwel overal in Europa groeien. In Europa is de meeste grond al in cultuur gebracht, dus er hoeven geen oerbossen voor te worden gekapt. Daarnaast zijn landroof en schending van mensenrechten in de Europese Unie - en zeker in Nederland - minder snel aan de orde. De landbouwgrond die we hiervoor nodig hebben, wordt nu gebruikt voor vee, veevoer en de zuivelindustrie. De Nederlandse landbouw moet echter toch omschakelen naar een duurzaam systeem van voedsel produceren waarin klimaat, natuur en bodem niet langer onder druk staan, dus hier komen twee uitdagingen en oplossingen mooi samen.
"En de lokale bevolking die nu van de palmolieproductie leeft, ontnemen we haar de mogelijkheid in hun levensonderhoud te voorzien bij een boycot? Nee. Sowieso is dit tijdelijk, want wat als de grond is uitgeput? Om hun levensonderhoud te verbeteren en risico’s te spreiden, zijn er andere mogelijkheden om inkomsten uit hun land te halen. Op Borneo verbouwt men in bestaand bos bijvoorbeeld een mix van diverse fruitsoorten, arengasuiker, bamboe, kokos, specerijen, koffie en cacao.
"Kortom: we moeten zelf verantwoordelijkheid nemen en kritisch naar ons eigen consumptiepatroon kijken. En we moeten onze eigen landbouw anders inrichten. Want er is geen enkele rechtvaardiging te vinden voor de desastreuze gevolgen van onze ongebreidelde drang naar producten met palmolie. De ware prijs van palmolie is torenhoog.”
Marcel van Wing is oprichter The Flower Farm, een bedrijf dat als missie heeft wereldwijd aanjager te zijn van het tegengaan van ontbossing van het regenwoud, veroorzaakt door de aanleg van palmolieplantage.
Van Wing schreef een column over de vraag waarom de recente oproep tot palmolieboycot het enige juiste is.
“Ontbossing, landroof, aantasting biodiversiteit, mensenrechtenschendingen, uitbuiting, vervuilde rivieren, kinderarbeid, geweld, klimaatverandering. Oliepalmen worden geteeld in de meest gevoelige en ecologisch belangrijkste bossen ter wereld en de gevolgen zijn extreem vernietigend voor mens, dier en natuur rondom de evenaar. Palmolie is veelal een verborgen ingrediënt in meer dan de helft van alle consumptiegoederen. Het lijkt haast alsof we niet zonder palmolie kunnen, maar dat klopt niet. Palmolie is gewoon goedkoop. En het zit vooral in producten die we eigenlijk niet nodig hebben. Denk aan sauzen in pakjes, koekjes, snoep, ijs, cosmetica, verzorgingsproducten, veevoer en biodiesel. De consumptie hiervan is de afgelopen decennia ontzettend gestegen.
"Volgens de tegenstanders van de palmolieboycot verschuift een boycot de problemen naar gewassen en landbouwmethoden die nog schadelijker zijn. ‘Duurzame’ palmolie zou het tij moeten keren. Dit stellen bedrijven en ngo's die lid zijn van de Roundtable for Sustainable Palm Oil (RSPO), een mondiale organisatie, opgericht door de industrie (planters, producenten, verwerkers, investeerders) en enkele maatschappelijke organisaties, die palmolie als duurzaam certificeert als zij aan de door haar gestelde eisen voldoet.
"De RSPO heeft echter geen definitie van duurzame palmolie. Door de RSPO als duurzaam gecertificeerde palmolie biedt helaas ook geen enkele garantie dat er voor de palmolie niet is ontbost, dat er geen landroof heeft plaatsgevonden, of uitbuiting op plantages of kinderarbeid is. Er zijn honderden rapporten die de misstanden op (RSPO gecertificeerde) plantages rapporteren. Pijnlijk te zien dat veel multinationals hun ‘duurzaamheidsvertrouwen’ op het gebied van palmolie hierop berusten. Na een stempel van RSPO haalt iedereen weer gerust adem.
"Wil er sprake zijn van palmolie die in de richting komt van duurzaam geproduceerd, dan zou dat moeten betekenen: palmolie die zonder (blijvende) schade aan biodiversiteit en lokale gemeenschappen wordt geproduceerd. Palmolie wordt bijna altijd verbouwd op megaplantages in een monocultuur. De bestaande vegetatie wordt gekapt, de grond wordt gedraineerd en veel pesticiden, insecticiden en kunstmest zijn nodig die het ecosysteem verstoren en rivieren vergiftigen. Een plantage wordt na een aantal productierondes (van 20-30 jaar) uitgeput achtergelaten wanneer de kosten voor de toenemende benodigde hoeveelheid kunstmest niet meer opwegen tegen de opbrengsten van het gewas.
"Waarom is palmolie zo populair? De productiviteit van de oliepalm is per hectare vele malen hoger dan die van andere oliehoudende gewassen, zoals bijvoorbeeld koolzaad, raapzaad en zonnebloem. De kostprijs is ook laag doordat boeren en plantagearbeiders vaak worden uitgebuit.
"Gewassen als kool- en raapzaad kunnen vrijwel overal in Europa groeien. In Europa is de meeste grond al in cultuur gebracht, dus er hoeven geen oerbossen voor te worden gekapt. Daarnaast zijn landroof en schending van mensenrechten in de Europese Unie - en zeker in Nederland - minder snel aan de orde. De landbouwgrond die we hiervoor nodig hebben, wordt nu gebruikt voor vee, veevoer en de zuivelindustrie. De Nederlandse landbouw moet echter toch omschakelen naar een duurzaam systeem van voedsel produceren waarin klimaat, natuur en bodem niet langer onder druk staan, dus hier komen twee uitdagingen en oplossingen mooi samen.
"En de lokale bevolking die nu van de palmolieproductie leeft, ontnemen we haar de mogelijkheid in hun levensonderhoud te voorzien bij een boycot? Nee. Sowieso is dit tijdelijk, want wat als de grond is uitgeput? Om hun levensonderhoud te verbeteren en risico’s te spreiden, zijn er andere mogelijkheden om inkomsten uit hun land te halen. Op Borneo verbouwt men in bestaand bos bijvoorbeeld een mix van diverse fruitsoorten, arengasuiker, bamboe, kokos, specerijen, koffie en cacao.
"Kortom: we moeten zelf verantwoordelijkheid nemen en kritisch naar ons eigen consumptiepatroon kijken. En we moeten onze eigen landbouw anders inrichten. Want er is geen enkele rechtvaardiging te vinden voor de desastreuze gevolgen van onze ongebreidelde drang naar producten met palmolie. De ware prijs van palmolie is torenhoog.”
Marcel van Wing is oprichter The Flower Farm, een bedrijf dat als missie heeft wereldwijd aanjager te zijn van het tegengaan van ontbossing van het regenwoud, veroorzaakt door de aanleg van palmolieplantage.