Hoe breng je buurten in balans?
Bewonersinitiatieven brengen buurten in balans. Dat blijkt in Rotterdam Delfshaven, waar pionierende buurtbewoners zelf tal van problemen oplossen. De Zorgvrijstaat is zo’n initiatief dat voorkomt dat buurtgenoten tussen wal en schip dreigen te vallen.
In de P+ Special ‘Buurten in balans’ wordt het succes van bewonersinitiatieven onderzocht. Deze digitale uitgave kwam mede tot stand door het Postcode Loterij Buurtfonds en Stichting DOEN.
De Zorgvrijstaat, die voornamelijk op vrijwilligers draait, heeft als uitgangspunt een zorgzame buurt te creëren waar mensen zeggenschap hebben over hun eigen zorg en welzijn. Hier organiseren mensen lichte zorg- en welzijnstaken voor elkaar. Samenredzaamheid is het sleutelwoord. “Een uit de hand gelopen bewonersinitiatief”, zegt Alexander Hogendoorn, een van de oprichters van de Zorgvrijstaat.
In 2013 liep hij medeoprichter Dennis Lohuis tegen het lijf. Hij deelde met hem zijn bezorgdheid over de decentralisatie van de zorgsector. “We zijn daarna op pad gegaan met het idee dat er veel sociaal kapitaal in de wijken ligt. We begonnen met kleine stappen en door veel vragen te stellen. ‘Wie wast straks de billen van de buurman?’ Mensen bleken echt wel bereid iets voor een ander te willen doen, maar we zagen ook dat vertrouwen noodzakelijk was.”
De Zorgvrijstaat opereert in het dichtbevolkte stadsdeel Delfshaven, met een diversiteit aan bewoners en vraagstukken. In de wijk heerst veel armoede. Er wonen ook veel slachtoffers van de toeslagenaffaire. Maar er waren ook al enkele eerste pogingen om tot een betere balans in de wijk te komen, door samen te eten. Koken verbroedert en creëert vertrouwen.
Hogendoorn en Lohuis spraken een vrouwengroep die al voor en met elkaar kookten. “We benaderden hen en in no time ontstonden er veertien plekken waar mensen drie keer per week voor een klein bedrag konden mee-eten. Dat werd het eerste netwerk.”
Uiteindelijk bouwden de twee pioniers hun organisatie rondom twee grote problemen die in deze wijken bestaan: financiële stress door schuld en mentale gezondheid. Vanuit de Zorgvrijstaat lopen inmiddels elf jaar allerlei projecten om deze problematiek aan te pakken. Gezonde en betaalbare maaltijden; een klusclub die aanpassingen in woningen realiseert; buurthulp voor het doen van bijvoorbeeld boodschappen en een netwerk om mensen uit de financiële problemen te helpen. Daarnaast zijn er verschillende supportgroepen rondom mensen die stemmen in hun hoofd horen, autisme hebben of last hebben van depressie.
De Zorgvrijstaat is zo langzamerhand een noodzakelijke aanvulling geworden op de reguliere zorg. Vooral nu de gemeente Rotterdam fors moet bezuinigen. “De pijn in de zorg is te voelen”, zegt Hogendoorn. “Dus moeten we nog meer investeren in buurthulp.”
De Zorgvrijstaat maakt deel uit van een veel groter netwerk. Het is aangesloten op de Welzijnscoalitie, die op haar beurt ook weer onderdeel is van een groter geheel: de Delfshaven Coöperatie.
Hogendoorn ziet het succes van de Zorgvrijstaat. “Bij ons klopte een jongen aan die drie jaar binnen had gezeten. Hij wilde wel bij ons komen koken. We zagen hem opbloeien. Hij leerde mensen kennen en ging daarna al groetend over straat. Hij was volledig uit z’n isolement gehaald.”
De supportgroep Meerstemmig, voor mensen die stemmen in hun hoofd horen, staat inmiddels voor de hele stad open. “Daar was behoefte aan en daar hebben we plek voor gecreëerd. We zien dat sommigen nu minder bang zijn voor hun stemmen. Dat is wat je wilt. We kunnen niet alles via de GGZ oplossen. De helende gemeenschap is een belangrijke component.”
Meer over deze -en vele andere- succesvolle buurtinitiatieven: download de gratis P+ Special ‘Buurten in balans’.
Over Stichting DOEN en het Postcode Loterij Buurtfonds
Stichting DOEN streeft naar een solidaire samenleving, waarin iedereen ertoe doet. Een sociale, inclusieve samenleving waarin de gemeenschap voorop wordt gesteld. De organisatie wil door het ondersteunen van voorlopers een aantal grote transities in de samenleving versnellen en deze beweging van onderop faciliteren. Die transities gaan om een circulaire economie, een solidaire samenleving waarin het gemeenschappelijke voorop staat en waarin iedereen echt mee kan doen en een samenleving waar ruimte is voor radicale verbeelding. Dit laatste gaat over het verruimen van onze blik. Kunstenaars, innovatieve ondernemers en ondernemende burgers helpen hierbij met hun vernieuwende initiatieven en prikkelende vragen.
Het Postcode Loterij Buurtfonds bestaat volgend jaar (2025) vijf jaar. Ook de initiatieven in dit fonds tonen hoe een nieuwe wereld eruit kan zien als solidariteit het uitgangspunt is. Het fonds wordt mogelijk gemaakt door de deelnemers van de Postcode Loterij; de uitvoering is bij Stichting DOEN ondergebracht. Het is bedoeld voor bewoners die met hun voeten in de ‘lokale klei’ staan, zien hoe het anders kan en daar samen werk van maken. Binnen Postcode Loterij Buurtfonds is aandacht voor buurtprojecten en vernieuwende bewonersinitiatieven. Bij buurtprojecten staat de verbinding en leefbaarheid in de buurt centraal. Bewoners beheren samen een buurtmoestuin, organiseren met elkaar een theaterfestival of gaan aan de slag met andere speelmogelijkheden voor kinderen. Bij vernieuwende bewonersinitiatieven gaat de impact verder dan de buurt. Zij streven ook systeemverandering na met hun innovatieve en ondernemende aanpak. Denk bijvoorbeeld aan wijkbedrijven die bijdragen aan werkgelegenheid en het versterken van de lokale economie. Of aan bewoners die samen een energiecoöperatie opzetten.
In de P+ Special ‘Buurten in balans’ wordt het succes van bewonersinitiatieven onderzocht. Deze digitale uitgave kwam mede tot stand door het Postcode Loterij Buurtfonds en Stichting DOEN.
De Zorgvrijstaat, die voornamelijk op vrijwilligers draait, heeft als uitgangspunt een zorgzame buurt te creëren waar mensen zeggenschap hebben over hun eigen zorg en welzijn. Hier organiseren mensen lichte zorg- en welzijnstaken voor elkaar. Samenredzaamheid is het sleutelwoord. “Een uit de hand gelopen bewonersinitiatief”, zegt Alexander Hogendoorn, een van de oprichters van de Zorgvrijstaat.
In 2013 liep hij medeoprichter Dennis Lohuis tegen het lijf. Hij deelde met hem zijn bezorgdheid over de decentralisatie van de zorgsector. “We zijn daarna op pad gegaan met het idee dat er veel sociaal kapitaal in de wijken ligt. We begonnen met kleine stappen en door veel vragen te stellen. ‘Wie wast straks de billen van de buurman?’ Mensen bleken echt wel bereid iets voor een ander te willen doen, maar we zagen ook dat vertrouwen noodzakelijk was.”
De Zorgvrijstaat opereert in het dichtbevolkte stadsdeel Delfshaven, met een diversiteit aan bewoners en vraagstukken. In de wijk heerst veel armoede. Er wonen ook veel slachtoffers van de toeslagenaffaire. Maar er waren ook al enkele eerste pogingen om tot een betere balans in de wijk te komen, door samen te eten. Koken verbroedert en creëert vertrouwen.
Hogendoorn en Lohuis spraken een vrouwengroep die al voor en met elkaar kookten. “We benaderden hen en in no time ontstonden er veertien plekken waar mensen drie keer per week voor een klein bedrag konden mee-eten. Dat werd het eerste netwerk.”
Uiteindelijk bouwden de twee pioniers hun organisatie rondom twee grote problemen die in deze wijken bestaan: financiële stress door schuld en mentale gezondheid. Vanuit de Zorgvrijstaat lopen inmiddels elf jaar allerlei projecten om deze problematiek aan te pakken. Gezonde en betaalbare maaltijden; een klusclub die aanpassingen in woningen realiseert; buurthulp voor het doen van bijvoorbeeld boodschappen en een netwerk om mensen uit de financiële problemen te helpen. Daarnaast zijn er verschillende supportgroepen rondom mensen die stemmen in hun hoofd horen, autisme hebben of last hebben van depressie.
De Zorgvrijstaat is zo langzamerhand een noodzakelijke aanvulling geworden op de reguliere zorg. Vooral nu de gemeente Rotterdam fors moet bezuinigen. “De pijn in de zorg is te voelen”, zegt Hogendoorn. “Dus moeten we nog meer investeren in buurthulp.”
De Zorgvrijstaat maakt deel uit van een veel groter netwerk. Het is aangesloten op de Welzijnscoalitie, die op haar beurt ook weer onderdeel is van een groter geheel: de Delfshaven Coöperatie.
Hogendoorn ziet het succes van de Zorgvrijstaat. “Bij ons klopte een jongen aan die drie jaar binnen had gezeten. Hij wilde wel bij ons komen koken. We zagen hem opbloeien. Hij leerde mensen kennen en ging daarna al groetend over straat. Hij was volledig uit z’n isolement gehaald.”
De supportgroep Meerstemmig, voor mensen die stemmen in hun hoofd horen, staat inmiddels voor de hele stad open. “Daar was behoefte aan en daar hebben we plek voor gecreëerd. We zien dat sommigen nu minder bang zijn voor hun stemmen. Dat is wat je wilt. We kunnen niet alles via de GGZ oplossen. De helende gemeenschap is een belangrijke component.”
Meer over deze -en vele andere- succesvolle buurtinitiatieven: download de gratis P+ Special ‘Buurten in balans’.
Over Stichting DOEN en het Postcode Loterij Buurtfonds
Stichting DOEN streeft naar een solidaire samenleving, waarin iedereen ertoe doet. Een sociale, inclusieve samenleving waarin de gemeenschap voorop wordt gesteld. De organisatie wil door het ondersteunen van voorlopers een aantal grote transities in de samenleving versnellen en deze beweging van onderop faciliteren. Die transities gaan om een circulaire economie, een solidaire samenleving waarin het gemeenschappelijke voorop staat en waarin iedereen echt mee kan doen en een samenleving waar ruimte is voor radicale verbeelding. Dit laatste gaat over het verruimen van onze blik. Kunstenaars, innovatieve ondernemers en ondernemende burgers helpen hierbij met hun vernieuwende initiatieven en prikkelende vragen.
Het Postcode Loterij Buurtfonds bestaat volgend jaar (2025) vijf jaar. Ook de initiatieven in dit fonds tonen hoe een nieuwe wereld eruit kan zien als solidariteit het uitgangspunt is. Het fonds wordt mogelijk gemaakt door de deelnemers van de Postcode Loterij; de uitvoering is bij Stichting DOEN ondergebracht. Het is bedoeld voor bewoners die met hun voeten in de ‘lokale klei’ staan, zien hoe het anders kan en daar samen werk van maken. Binnen Postcode Loterij Buurtfonds is aandacht voor buurtprojecten en vernieuwende bewonersinitiatieven. Bij buurtprojecten staat de verbinding en leefbaarheid in de buurt centraal. Bewoners beheren samen een buurtmoestuin, organiseren met elkaar een theaterfestival of gaan aan de slag met andere speelmogelijkheden voor kinderen. Bij vernieuwende bewonersinitiatieven gaat de impact verder dan de buurt. Zij streven ook systeemverandering na met hun innovatieve en ondernemende aanpak. Denk bijvoorbeeld aan wijkbedrijven die bijdragen aan werkgelegenheid en het versterken van de lokale economie. Of aan bewoners die samen een energiecoöperatie opzetten.