Eva Jinek fileert Camille van Gestel
Camille van Gestel wil zijn mondkapjesmiljoenen houden, ook al noemt hij de winst ‘achterlijk veel geld’. Dat liet hij Eva Jinek weten, die hem toebeet dat dit ‘belastinggeld is, geld van ons allemaal’.
Ooit oprichter van de gele zonneledlampjes WakaWaka, samen met duurzaamheidskampioen Maurits Groen, lijkt het perspectief op een respectvol leven voor Camille van Gestel nu wel voorgoed verkeken te zijn. Wat dacht hij te komen doen bij Eva Jinek, afgelopen vrijdagavond? De presentatrice had zich diep in de materie ingelezen, na het uitkomen van het meer dan 1 miljoen kostende rapport van Deloitte. Ze dook dan ook tijdens het gesprek herhaaldelijk in de papieren.
Van Gestel wist niet duidelijk te maken waarom hij met een BV zoveel geld wilde verdienen aan het leveren van de mondkapjes aan de overheid. Met de tijdlijn uit het rapport van Deloitte in de hand toonde Jinek aan dat compagnon Sywert van Lienden ook na oprichting van dit bedrijf Relief Good Alliance (RGA) nog bleef volhouden de mondkapjesdeal ‘om niet’ uit te willen voeren.
Inmiddels zijn de financiële tegoeden van de 'goeddoeners' bevroren, liet Van Gestel aan Jinek weten. Hij had van zijn miljoenenwinst nog wel een extra auto kunnen kopen, die hij vervolgens weer van de hand moest doen. Hij en zijn gezin zouden nu op de opbrengst van die wagen teren. Over de bevroren bankrekeningen: ‘Ik maak me geen illusies over hoe lang dit nog gaat duren’.
Geld voor een verstandige media-adviseur was er overduidelijk ook niet meer. Smeekbedes en herhaaldelijk Jinek aanspreken met een vriendschappelijk ‘Eva’ helpt niet. Ze is niet een moeder die haar op kinderen op dezelfde school heeft zitten.
Van Gestel had beter een plan kunnen overleggen, waarbij hij beloofde zijn toch al bevroren tegoeden van 5 miljoen euro terug te storten, na aftrek van een realistische financiële vergoeding voor het bestellen en transporteren van de geleverde mondkapjes.
Wie wil zo verder leven? Is dit alles wat een leven gepokt en gemazeld in de duurzaamheidswereld aan ethisch besef heeft opgeleverd? ‘Gillend rijk worden’, volgens Van Lienden? Andere bedrijven verwijten dat ze in de coronacrisis ook veel geld hebben verdiend? Wat uiteraard waar is. Maar wel met het essentiële verschil dat farmaceuten of zelfs de tentenleveranciers voor de GGD-prikposten nooit herhaaldelijk op tv en social media beweerden en bleven beweren voor niets te zullen leveren. Maar had Van Lienden net zoveel druk op CDA-partijgenoot minister De Jonge kunnen uitoefenen als hij van meet af aan open kaart had gespeeld?
In de hele oproep bij deze kwestie is een wezenlijke vraag onderbelicht gebleven. Toeleveranciers van de overheid weten maar al te goed dat ze geplaagd worden met strikte regels voor uitbesteding. Zeker als het om grote bedragen als miljoenen euro’s gaat zijn er Europese voorschriften en strenge aanbestedingsregels. Was er dan bij de hele overheid geen professionele inkoper meer die zulke hoge bedragen in de offertes even toetste in andere landen van de EU, of aan reguliere aanbestedingsregels?
Waarom is er op basis daarvan niet aan de noodbel getrokken over de deal van 100 miljoen euro?
Het rapport van Deloloitte geeft op pagina 278 heel precies aan welke ambtenaren er naar de prijsstelling keken, en deze ook toetsten bij LCH. Over de prijs die de ondernemers vroegen, onderhandelden ambtenaren en het LCH (de nieuwe organisatie verantwoordelijk voor de inkoop) echter nooit door, stellen Van Gestel en zijn companen, wat hen een enorm prijsvoordeel opleverde. (Pag 284, punt 927). Een enkele ambtenaar liet weten de prijs hoog te vinden, maar koppelde daar verder geen acties aan vast. 'De samenwerking was gebaseerd op vertrouwen', stelde een vertegenwoordiger van het ministerie van VWS, later. Het LCH verbrak de deal ook niet, omdat de prijs die Van Gestel vroeg binnen de 'bandbreedte' van de prijzen voor Chinese mondkapjes viel waar de de organisatie zelf ook voor inkocht (pag. 285). De overheid tekent uiteindelijk de inkooporder, waarbij Van Lienden bij de Chinese fabrikant Ryzur inkocht voor 1,66 euro per mondkapje en aan de overheid verkocht voor 2,26 euro, een marge van maar liefst 60 cent per kapje. Bij de tweede Chinese fabrikant Shequan werd ingekocht voor 2,31 euro en weer verkocht voor 2,78 euro, een marge van 47 cent per kapje. De marge op een tweede zending van Shequan was veel groter. Inkoop 1,89 euro, verkoop 2,78 euro, marge 89 eurocent. (Punt 940 uit het rapport). Deloitte constateert later in het rapport dat de winst echter ook werd gemaakt omdat de opgevoerde post 'onvoorziene kosten' niet hoefde te worden aangesproken (punt 1421). Het resultaat: een nettowinst van circa 20,5 miljoen aan dividenduitkeringen aan de persoonlijke holdings van het driemanschap Van Lienden, Damme en Van Gestel.
Het zijn interessante financiële details die Jinek onbesproken liet.
Jinek over de getergdheid bij Van Lienden en zijn twee zakenpartners over de eerst tegenstribbelende overheid: ‘Wie wilden jullie nou terugpakken? Het is geen geld van de overheid, het is geld van de belastingbetaler. Dat is van ons allemaal. Dat is van zorgmedewerkers die belasting betalen. Wie pak je dan terug?’
Van Gestel: ‘Daar wil ik heel graag antwoord op geven, Eva. Dit gesprek (over ‘gillend rijk’ worden, red.) vond plaats na non-profit voorstel dat we hadden gedaan van. Maar toen was het (bij die ambtenaar, red.): jongens, dat non profit-voorstel, alles leuk en aardig, maar hou het simpel. Doe het nou als alle andere leveranciers. Wij wisten ook wel dat al die andere leveranciers geen stichtingen waren. Dat waren allemaal commerciële bedrijven.’
Jinek: ‘Je hebt dit geïnterpreteerd als: doe het commercieel.’
Van Gestel: ‘Dat was glashelder’.
Jinek: ‘Wat verandert dat aan mijn vraag?’
Van Gestel: ‘Siewert komt dat gesprek met die ambtenaar uit en zegt: jongens, wat me nu gebeurt: de overheid wil dat we commercieel gaan.’
Jinek: ‘En uiteindelijk is het een deal van 100 miljoen geworden’.
Van Gestel: ‘Waarom zou je een non-profitvoorstel gaan verdedigen als je het alleen om het geld te doen zou zijn?’
Jinek: ‘Je had ook kunnen zeggen: als je niet non-profit wil, dan stoppen we ermee. Je had ook kunnen zeggen: we storten het geld terug’.
Van Gestel: ‘Als er geen geld verdiend had mogen worden tijdens de crisis, was er geen mondkapje in Nederland geweest’.
Jinek: ‘Niemand heeft een moreel oordeel over geld verdienen’.
Van Gestel: ‘Dat gevoel kreeg ik daarnet wel een beetje’.
Jinek: ‘Maar wel als je het verzwijgt voor de partners met wie je het doet. En naar de samenleving doet voorkomen als je het om niet doet. Dat is waar het wringt, waar we het over hebben. Dan is mijn vraag nog steeds: ga je het geld teruggeven?’
Van Gestel: ‘Ik vind het ongelooflijk veel geld. Absurd. In een hele korte tijd. Ik vind ook dat we comform het voorstel geleverd hebben. We hebben ons zelfs aan een geheimhouding gehouden. Dit project is oprecht verlopen. Ik heb dit eerlijk gekregen. Net als al die andere honderden leveranciers. Partijen hebben honderden miljoenen aan zelftesten verdiend. Hoor je niks over. Ik vind nog steeds dat het idioot veel geld is. Ik wil hier graag iets goeds mee doen.”
Jinek: ‘Wat ga je ermee doen?’
Van Gestel: ‘Ik wil graag iets doen met het klimaat’.
Jinek: ‘Heb je dat al gedaan?’
Van Gestel: ‘Ben ik al mee begonnen. In 2021 ben ik een start-up begonnen om hopelijk op grote schaal bomen te planten om CO2 uit de lucht te halen. Dat was een begin. Dat is gestrand op 20 duizend bomen. Dat hadden er miljoenen moeten zijn. Dat is niet gelukt’.
Jinek: ‘Maar je vindt dat het een eerlijke deal is. Je gaat het niet teruggeven.’
Van Gestel: ‘Nee’.
Jinek: ‘Je wilt zelf dat geld houden en voor een deel aan klimaatdoelen wil besteden. Maar vind je het ook een eerlijke deal dat je samenwerkingspartners en de samenleving niet van die deal afwisten?’
Van Gestel: ‘Nee, dat vind ik niet eerlijk. We hadden dit echt anders moeten communiceren.’
Jinek: ‘Dat snap ik. Maar er zijn zoveel afslagen in dit hele traject geweest waarin je had kunnen communiceren, maar ook een andere keuze had kunnen maken. Had kunnen zeggen: dit doe ik niet. Je bent niet verplicht om hufter te zijn, die over de ruggen van de zorg met paniek in een land een deal sluit. Je had kunnen zeggen: tot hier en niet verder.’
Van Gestel: ‘Klopt, maar de overheid komt naar je toe in de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog en vraagt: kun je me helpen? En we proberen het non-profit. En dan zegt die overheid: nee. Doe het maar anders.’
Jinek: ‘Dan kun je zeggen ‘nee’. Of je communiceert naar de buitenwereld toe, vanaf nu gaan we voor profit, want de overheid wil het’.
Ooit oprichter van de gele zonneledlampjes WakaWaka, samen met duurzaamheidskampioen Maurits Groen, lijkt het perspectief op een respectvol leven voor Camille van Gestel nu wel voorgoed verkeken te zijn. Wat dacht hij te komen doen bij Eva Jinek, afgelopen vrijdagavond? De presentatrice had zich diep in de materie ingelezen, na het uitkomen van het meer dan 1 miljoen kostende rapport van Deloitte. Ze dook dan ook tijdens het gesprek herhaaldelijk in de papieren.
Van Gestel wist niet duidelijk te maken waarom hij met een BV zoveel geld wilde verdienen aan het leveren van de mondkapjes aan de overheid. Met de tijdlijn uit het rapport van Deloitte in de hand toonde Jinek aan dat compagnon Sywert van Lienden ook na oprichting van dit bedrijf Relief Good Alliance (RGA) nog bleef volhouden de mondkapjesdeal ‘om niet’ uit te willen voeren.
Inmiddels zijn de financiële tegoeden van de 'goeddoeners' bevroren, liet Van Gestel aan Jinek weten. Hij had van zijn miljoenenwinst nog wel een extra auto kunnen kopen, die hij vervolgens weer van de hand moest doen. Hij en zijn gezin zouden nu op de opbrengst van die wagen teren. Over de bevroren bankrekeningen: ‘Ik maak me geen illusies over hoe lang dit nog gaat duren’.
Geld voor een verstandige media-adviseur was er overduidelijk ook niet meer. Smeekbedes en herhaaldelijk Jinek aanspreken met een vriendschappelijk ‘Eva’ helpt niet. Ze is niet een moeder die haar op kinderen op dezelfde school heeft zitten.
Van Gestel had beter een plan kunnen overleggen, waarbij hij beloofde zijn toch al bevroren tegoeden van 5 miljoen euro terug te storten, na aftrek van een realistische financiële vergoeding voor het bestellen en transporteren van de geleverde mondkapjes.
Wie wil zo verder leven? Is dit alles wat een leven gepokt en gemazeld in de duurzaamheidswereld aan ethisch besef heeft opgeleverd? ‘Gillend rijk worden’, volgens Van Lienden? Andere bedrijven verwijten dat ze in de coronacrisis ook veel geld hebben verdiend? Wat uiteraard waar is. Maar wel met het essentiële verschil dat farmaceuten of zelfs de tentenleveranciers voor de GGD-prikposten nooit herhaaldelijk op tv en social media beweerden en bleven beweren voor niets te zullen leveren. Maar had Van Lienden net zoveel druk op CDA-partijgenoot minister De Jonge kunnen uitoefenen als hij van meet af aan open kaart had gespeeld?
In de hele oproep bij deze kwestie is een wezenlijke vraag onderbelicht gebleven. Toeleveranciers van de overheid weten maar al te goed dat ze geplaagd worden met strikte regels voor uitbesteding. Zeker als het om grote bedragen als miljoenen euro’s gaat zijn er Europese voorschriften en strenge aanbestedingsregels. Was er dan bij de hele overheid geen professionele inkoper meer die zulke hoge bedragen in de offertes even toetste in andere landen van de EU, of aan reguliere aanbestedingsregels?
Waarom is er op basis daarvan niet aan de noodbel getrokken over de deal van 100 miljoen euro?
Het rapport van Deloloitte geeft op pagina 278 heel precies aan welke ambtenaren er naar de prijsstelling keken, en deze ook toetsten bij LCH. Over de prijs die de ondernemers vroegen, onderhandelden ambtenaren en het LCH (de nieuwe organisatie verantwoordelijk voor de inkoop) echter nooit door, stellen Van Gestel en zijn companen, wat hen een enorm prijsvoordeel opleverde. (Pag 284, punt 927). Een enkele ambtenaar liet weten de prijs hoog te vinden, maar koppelde daar verder geen acties aan vast. 'De samenwerking was gebaseerd op vertrouwen', stelde een vertegenwoordiger van het ministerie van VWS, later. Het LCH verbrak de deal ook niet, omdat de prijs die Van Gestel vroeg binnen de 'bandbreedte' van de prijzen voor Chinese mondkapjes viel waar de de organisatie zelf ook voor inkocht (pag. 285). De overheid tekent uiteindelijk de inkooporder, waarbij Van Lienden bij de Chinese fabrikant Ryzur inkocht voor 1,66 euro per mondkapje en aan de overheid verkocht voor 2,26 euro, een marge van maar liefst 60 cent per kapje. Bij de tweede Chinese fabrikant Shequan werd ingekocht voor 2,31 euro en weer verkocht voor 2,78 euro, een marge van 47 cent per kapje. De marge op een tweede zending van Shequan was veel groter. Inkoop 1,89 euro, verkoop 2,78 euro, marge 89 eurocent. (Punt 940 uit het rapport). Deloitte constateert later in het rapport dat de winst echter ook werd gemaakt omdat de opgevoerde post 'onvoorziene kosten' niet hoefde te worden aangesproken (punt 1421). Het resultaat: een nettowinst van circa 20,5 miljoen aan dividenduitkeringen aan de persoonlijke holdings van het driemanschap Van Lienden, Damme en Van Gestel.
Het zijn interessante financiële details die Jinek onbesproken liet.
Jinek over de getergdheid bij Van Lienden en zijn twee zakenpartners over de eerst tegenstribbelende overheid: ‘Wie wilden jullie nou terugpakken? Het is geen geld van de overheid, het is geld van de belastingbetaler. Dat is van ons allemaal. Dat is van zorgmedewerkers die belasting betalen. Wie pak je dan terug?’
Van Gestel: ‘Daar wil ik heel graag antwoord op geven, Eva. Dit gesprek (over ‘gillend rijk’ worden, red.) vond plaats na non-profit voorstel dat we hadden gedaan van. Maar toen was het (bij die ambtenaar, red.): jongens, dat non profit-voorstel, alles leuk en aardig, maar hou het simpel. Doe het nou als alle andere leveranciers. Wij wisten ook wel dat al die andere leveranciers geen stichtingen waren. Dat waren allemaal commerciële bedrijven.’
Jinek: ‘Je hebt dit geïnterpreteerd als: doe het commercieel.’
Van Gestel: ‘Dat was glashelder’.
Jinek: ‘Wat verandert dat aan mijn vraag?’
Van Gestel: ‘Siewert komt dat gesprek met die ambtenaar uit en zegt: jongens, wat me nu gebeurt: de overheid wil dat we commercieel gaan.’
Jinek: ‘En uiteindelijk is het een deal van 100 miljoen geworden’.
Van Gestel: ‘Waarom zou je een non-profitvoorstel gaan verdedigen als je het alleen om het geld te doen zou zijn?’
Jinek: ‘Je had ook kunnen zeggen: als je niet non-profit wil, dan stoppen we ermee. Je had ook kunnen zeggen: we storten het geld terug’.
Van Gestel: ‘Als er geen geld verdiend had mogen worden tijdens de crisis, was er geen mondkapje in Nederland geweest’.
Jinek: ‘Niemand heeft een moreel oordeel over geld verdienen’.
Van Gestel: ‘Dat gevoel kreeg ik daarnet wel een beetje’.
Jinek: ‘Maar wel als je het verzwijgt voor de partners met wie je het doet. En naar de samenleving doet voorkomen als je het om niet doet. Dat is waar het wringt, waar we het over hebben. Dan is mijn vraag nog steeds: ga je het geld teruggeven?’
Van Gestel: ‘Ik vind het ongelooflijk veel geld. Absurd. In een hele korte tijd. Ik vind ook dat we comform het voorstel geleverd hebben. We hebben ons zelfs aan een geheimhouding gehouden. Dit project is oprecht verlopen. Ik heb dit eerlijk gekregen. Net als al die andere honderden leveranciers. Partijen hebben honderden miljoenen aan zelftesten verdiend. Hoor je niks over. Ik vind nog steeds dat het idioot veel geld is. Ik wil hier graag iets goeds mee doen.”
Jinek: ‘Wat ga je ermee doen?’
Van Gestel: ‘Ik wil graag iets doen met het klimaat’.
Jinek: ‘Heb je dat al gedaan?’
Van Gestel: ‘Ben ik al mee begonnen. In 2021 ben ik een start-up begonnen om hopelijk op grote schaal bomen te planten om CO2 uit de lucht te halen. Dat was een begin. Dat is gestrand op 20 duizend bomen. Dat hadden er miljoenen moeten zijn. Dat is niet gelukt’.
Jinek: ‘Maar je vindt dat het een eerlijke deal is. Je gaat het niet teruggeven.’
Van Gestel: ‘Nee’.
Jinek: ‘Je wilt zelf dat geld houden en voor een deel aan klimaatdoelen wil besteden. Maar vind je het ook een eerlijke deal dat je samenwerkingspartners en de samenleving niet van die deal afwisten?’
Van Gestel: ‘Nee, dat vind ik niet eerlijk. We hadden dit echt anders moeten communiceren.’
Jinek: ‘Dat snap ik. Maar er zijn zoveel afslagen in dit hele traject geweest waarin je had kunnen communiceren, maar ook een andere keuze had kunnen maken. Had kunnen zeggen: dit doe ik niet. Je bent niet verplicht om hufter te zijn, die over de ruggen van de zorg met paniek in een land een deal sluit. Je had kunnen zeggen: tot hier en niet verder.’
Van Gestel: ‘Klopt, maar de overheid komt naar je toe in de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog en vraagt: kun je me helpen? En we proberen het non-profit. En dan zegt die overheid: nee. Doe het maar anders.’
Jinek: ‘Dan kun je zeggen ‘nee’. Of je communiceert naar de buitenwereld toe, vanaf nu gaan we voor profit, want de overheid wil het’.
Downloads
Meer info download je hier:
Het rapport van Deloitte over de omstreden mondkapjesdeal (17486 kb)