Binnenkort brengen we gedragen kleding niet meer naar een container. Bij grote kledingzaken krijgen we er een tegoedbon voor. Inzamelaar KICI gaat vooraan in dit revolutionair nieuwe Business Model.

De cover van de nieuwe P+ laat een van de sorteerbedrijven zien, waar de gebruikte kleding terecht komt. Hier wordt gezocht naar kleding die nog verkoopbaar is in Oost-Europa en Afrika. Het begeleidende artikel begint met een beschrijving van de opmerkelijke directeur van KICI, Hans Markowski (1952), die de kleding inzamelt en bij de sorteerbedrijven aanlevert.

Een man als Markowski verwacht je niet in de wereld van tweedehands kleding, op een hoofdkantoor in een hele verre buitenwijk van Den Haag. Je zou er eerder een vrouw verwachten die uit eigen inzameling een prachtige vintage jurk draagt, met een felgekleurde bril er boven. Maar nee, met zijn degelijke sjaaltje oogt hij nog het meeste als een bankier. Hans Markowski zou zo directeur van de Rabobank Rotterdam kunnen zijn.

Maar ook dat beeld klopt niet met de loopbaan van de directeur van KICI, een van de grootste inzamelaars van gebruikte kleding in Nederland, een stichting die de opbrengst onder andere ten goede laat komen aan het Nederlandse Rode Kruis, maar ook gebruikt voor eigen innovatieve projecten. En juist in die hoek maakte de econoom carrière.

Markowski signaleert belangrijke veranderingen in het ‘geefgedrag’ van de consument. “Tien jaar geleden was 70 procent van alle opgehaalde kleding goed. Het allerbeste kon zo door naar Oost-Europa, het iets mindere naar Afrikaanse steden, het nog mindere naar rurale gebieden in Afrika. Die balans is gewijzigd. Nu is nog maar 50 procent goed en de andere helft niet herdraagbaar. Dat komt onder andere door websites als Marktplaats, waar mensen hun mooiste merken zelf verkopen. Maar het heeft ook met het aanbod in kledingwinkels te maken. Kwaliteit die lang meegaat, verdwijnt steeds meer. Ervoor in de plaats komen goedkope jurkjes die je na een paar keer wassen wel kunt weggooien. Dat vinden consumenten niet erg. Steeds meer vrouwen dragen liever elke dag iets anders, als ze naar kantoor gaan. Er zijn zelfs vrouwen die nooit meer hetzelfde dragen.”

Deze trend betekent nogal wat voor het verdienmodel van de sorteerders, die verlies maken op de fractie ‘niet herdraagbaar’. De econoom in Markowski hoefde niet lang na te denken om te beseffen dat daardoor ook de inkomsten van de kledingophalers zelf onder druk komen te staan, niet alleen die van KICI, maar ook die van het Leger des Heils en die van Humana, zijn concullega’s. De bedragen die gemeenten vragen, volgens Markowski ten onrechte, voor het mogen plaatsen van containers zijn tegenwoordig ook niet mals. “Dat is namelijk nooit de intentie van de burger geweest die de gedragen kleding doneert aan het goede doel.”

Dat was reden voor Markowski om niet alleen stroomafwaarts in zijn eigen keten bezoeken af te leggen, maar juist stroomopwaarts, bij de aanbieders van nieuwe kleding. Hij kwam zo in contact met grote modemerken als G-Star, maar ook met de directie Nederland van C&A, een bedrijf dat duurzaamheid als hoogste vaandel in de bedrijfsvlag heeft gehesen. Ook daar signaleerde hij een trend. De vervuiling en de droogte die de katoenteelt veroorzaakt, begint de retailers steeds grotere zorgen te baren. Markowski, die het door katoenteelt opgedroogde Aral-meer bezocht: “Bij de sorteerders had ik gehoord dat het niet rendabel was om jeans te verschepen naar Afrika. De broeken zijn te zwaar en alleen als er een topmerk op staat, zijn Afrikanen bereid hun portemonnee te trekken. Ingezamelde jeans zijn nu goed om poetskatoen van te maken, of nog erger, te verbranden. Deze fractie gaat soms voor min twee cent de deur uit.”

Tijd voor het inzamelen van wilde ideeën, besloot Markowski. Hij kende ook vanuit het ondernemersnetwerk SVN de duurzaamheidwereld zo goed, dat hij daar wel op kon vertrouwen; 25 plannen verzamelen om de wereld te veranderen met daartussen 1 bruikbare optie vinden. Dus niet: van alle oude jeans bouwblokken maken, isolatieplaten en prullenmanden. Nee, de echte suggestie was een veel fundamentelere: de jeans moet je eerst weer terugbrengen tot vezelniveau, tot grondstof. En van daaruit aan een oplossing werken.

“Zo is een compleet nieuw Business Model voor de ingezamelde kleding ontstaan”, vat Markowski het denkproces samen. Maar dat had nogal wat voeten in de aarde. Een alweer wat ouder idee werd uit de kast gehaald, om het sorteren van niet bruikbare fractie kleding te automatiseren. Ditmaal niet op bruikbaarheid, maar op vezelniveau. “Voor het eerst werd met een consortium waarvan KICI penvoerder is een subsidie aangevraagd, bij de Europese Unie, om daarvoor een machine te ontwikkelen. De EU betaalt voor ongeveer de helft mee.” De T4T-sorteerder staat inmiddels bij het sorteerbedrijf Wieland Textiles in Wormerveer, een van de consortiumleden. Duitse technici zijn de beeldbank van de computer nu met duizenden materiaalgegevens aan het voeden, zodat de machine op de lopende band feilloos katoen herkent, wol, acryl, nylon, maar ook combinaties van stoffen. En vervolgens de partij katoen ook weer op kleur kan sorteren: rood, groen, wit, blauw, zwart, gemengd…

Maar ondertussen had Markowski ook een andere ontdekking gedaan, heel relevant bij het denken van kleding in termen van vezel en grondstof. “De Nederlander is lui. Er gaat heel veel kleding in de zwarte afvalbak. We halen met zijn allen 80 miljoen ton per jaar gescheiden op, maar er gaat 135 miljoen ton naar de verbrandingsoven. Het zal niet de beste kleding zijn, maar dat maakt straks niet meer uit, wanneer het belangrijkste criterium niet langer meer herdraagbaarheid is. Een gescheurd katoenen T-shirt is nu ook goed.”

Met de nodige moed kwam hij vervolgens tot de logische conclusie dat het systeem van containers voor oude kleding op termijn niet langer het meest ideale is. Maar wat dan? Markowski ging weer met C&A aan tafel en lanceerde een prikkelend voorstel. “Als jullie nu eens in de winkel een kleine container neerzetten, waar een tegoedbon uit komt? Dan krijgen jullie meer aanloop, nieuwe klanten en meer omzet. Bovendien krijgen jullie grondstoffen binnen, die misschien wel eens goedkoper gaan worden dan nieuwe katoen. Prijzen blijven stijgen, je kunt er op wachten totdat een vat ruwe olie 150 dollar kost.” C&A bleef luisteren.

De echte meesterzet was vervolgens de deal die Markowski -en zijn mededirecteur Andre Jansen- in Zwitserland sloot, waar ze al verbaasd omhoog hadden gekeken, naar dat ‘Pietje Prutbedrijf in Nederland’, zoals de directeur het zelf maar even noemt, om de schaalgrootte van KICI duidelijk te maken, De echte internationale reus in de wereld van tweedehandskleding is namelijk het Duitse SOEX met haar Zwitserse dochterbedrijf I:Collect (I:CO), goed voor 150 miljoen ton ingezamelde kleding en schoenen per jaar, wereldwijd.

Markowski legde zijn troefkaarten op tafel. De nieuwe sorteermachine, de wilsovereenkomst met C&A en mogelijk andere grote kledingmerken. Zijn toekomstvisie. En ja, toen hij weer in het vliegtuig stapte en de Alpen onder zich kleiner zag worden, had hij een toezegging op zak om de vertegenwoordiger te worden van I:CO voor de Benelux. En kon hij in Nederland plaatjes laten zien van de kleine ‘Collectors Smart Bin’ van zijn nieuwe partner, die bij de ingang van winkels in ruil voor textielvezels waardebonnetjes kan uitprinten. De eerste proefmachines staan inmiddels, onder andere bij de C&A-vestiging bij de Beurspassage in Amsterdam.

Als dit al geen revolutie is, dan is het toch zeker het einde van de ophaalcontainer. Markowski kan er niet om treuren. KICI doet het goed, maar is niet de marktleider. “Wij halen nu geen kilootje op in Utrecht, niet in Eindhoven, niet in Leeuwarden, niet in Assen. Als retailers daar onze I:CO bin gaan plaatsen, gaan we er dus niet op achteruit, maar juist op vooruit.”

Het volledige artikel uit P+ is gratis downloadbaar, zie de linkerkolom, onderaan.