Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
Marije Klomp, foto Mischa Keijser
Marije Klomp, foto Mischa Keijser
18 april 2022

Marije Klomp “Duurzaamheid is geen wedstrijd”

Kan een programmadirecteur Duurzaamheid aan een universiteit tegelijkertijd ook een activistische wetenschapper zijn? Die vraag beantwoordt Marije Klomp in deze vierde aflevering over ‘Activistische wetenschappers’, in samenwerking met Het Groene Brein.

“Nee. Ik noem mezelf geen activiste", is het antwoord van Klomp. En dat is een opmerkelijke uitspraak. Juist haar beleid om alle faculteiten van de Radboud Universiteit kennis te laten maken met duurzaamheidsvraagstukken leidde tot enorme ophef, zelfs tot vragen in de Tweede Kamer toe. Voor een rechtse fractie als JA21 staat Klomp symbool voor wetenschappers die studenten 'indoctrineren' met linkse praatjes over duurzaamheid.

Klomp zelf is de zachtmoedigheid zelve: "In de duurzaamheidsbeweging heb je allemaal verschillende rollen nodig. Er moeten mensen zijn die de barricaden opgaan. Ik hou er veel meer van om de brug te bouwen tussen deze activisten en de mainstream, door duurzame ideeën in de dagelijkse praktijk te brengen. Ik probeer in het rollenspel die duurzame waarden te implementeren in het hoger onderwijs, vanuit een heel duidelijk beeld wat er moet veranderen. Ik vind het heel interessant dat op de Radboud Universiteit het wetenschappelijk onderzoek naar duurzaamheidsvraagstukken en de praktijk steeds meer naar elkaar toegroeien. Ook noem ik mezelf geen wetenschapper. Natuurlijk kom ik veel in aanraking met wetenschappers en heb ik zelf ook anderhalf jaar geleden mijn promotieonderzoek afgerond naar ‘Gezelschapsvorming in het duurzaamheidswerk’, maar ik werk nu als programmadirecteur duurzaamheid. Dat is een beleidsbaan.”


"Wetenschappelijk onderwijs vindt altijd plaats in een maatschappelijke context"

Programmadirecteur Marije Klomp zegt blij te zijn met de ophef, waardoor een debat begon over de rol van de universiteit en hoger onderwijs in de verduurzaming. “Het persbericht bracht naar buiten dat de Radboud alle studenten vanuit de eigen discipline in aanraking wilde brengen met duurzaamheidsvraagstukken. Dat bracht een maatschappelijke discussie op gang met de vraag: mag een universiteit dat wel doen? Nou ja, mijn antwoord is: wetenschappelijk onderwijs vindt altijd plaats in een maatschappelijke context. Wij leren de studenten niet dat ze duurzaam moeten worden. Ze krijgen kennis aangereikt over duurzaamheid die hun eigen vakgebied raakt, of dat nu rechten is of geneeskunde. Die wetenschappelijke kennis is niet normatief, maar voldoet aan de maatstaven van goed onderwijs en onderzoek. De student leert bij ons kritisch te reflecteren op duurzaamheidsvraagstukken.”


"Inspireren belangrijker dan de eerste te willen zijn"

Ook slaat Klomp zich niet graag op de borst met de vermeende primeur. “Ook andere universiteiten en hogescholen zijn hiermee bezig. We hebben daar met elkaar veel contact over. We zetten allemaal hoog in op de Sustainable Development Goals (SDG’s). Hoe geef je die een plek in het onderwijs? Het is geen wedstrijd. Dat lijkt soms wel zo, met al die benchmarks en rankings die duurzaam ondernemen moeten stimuleren, maar ik vind het veel belangrijker om anderen te inspireren en van elkaar te leren dan om de eerste te willen zijn.”

Hoe merk je dat de nieuwe strategie aanslaat?
“Ik krijg elke week tot elke veertien dagen wel een vraag van een student die een loopbaanachtig gesprek met me wil hebben. Dan willen ze met mij praten over de vraag waar ze met hun duurzame interesse later een baan kunnen vinden. Dat zijn vooral mensen die bedrijfskunde studeren, maar ze komen ook van de faculteiten sociale wetenschappen en psychologie. De studenten daar zijn ook enorm betrokken. Er zijn ook echt nog wel studenten die op eerste gezicht niets moeten hebben van duurzaamheid. Maar ook om goede jurist te worden is het op zich van belang dat je snapt wat je vak met duurzaamheid te maken heeft. Er is niet alleen de Urgenda-zaak geweest maar ook in de circulaire economie spelen juridische vraagstukken rondom eigendom. Je hoeft er als aankomend jurist niet enthousiast over te zijn, maar je moet in ieder geval de link weten te leggen tussen bijvoorbeeld ondernemingsrecht en sustainability reporting.”


"Landelijk overzicht van mensen, kennis en studies"

Marije groeide heel snel uit tot een geliefd bestuurder, wat bezegeld werd met een zetel in de Raad van Toezicht van Het Groene Brein. “Het is heel belangrijk alle initiatieven uit alle disciplines van wetenschap en hoger onderwijs samen te brengen. Wetenschap en praktijk komen niet uit zichtzelf samen. Grote bedrijven weten de kennisinstellingen zelf wel te vinden, maar het mkb heeft nog een duwtje nodig. Daar moet een makelaar tussen worden gezet. Daarom is het belangrijk dat er landelijk overzicht is van mensen, kennis en studies.”

Maar ook dichtbij huis wordt ze enthousiast van ontwikkelingen, bijvoorbeeld wanneer het gaat over de praktische invulling op de Radboud van SDG15, leven op land en biodiversiteit. “Duurzaamheid moet je tastbaar maken en om je heen terugzien. We hebben hier een campus die al heel groen is, de Heyendaal campus. Ten behoeve van de biodiversiteit hebben mijn collega's in samenwerking met wetenschappers, studenten, experts en omwonenden daar een eigen plan voor vastgesteld, samen met het Radboud UMC. Uitgangspunt is de vraag of op deze groene campus wel voldoende leven aanwezig is. Hoe kun je de omstandigheden zo verbeteren dat alle levensvormen er kunnen floreren? Kun je daarmee tegelijkertijd hittestress voorkomen? Hoeveel bomen en wadi’s heb je daarvoor nodig? Welke soorten planten die insecten aantrekken? Het mooie vind ik dan op een universiteit de eigen wetenschappers en studenten dat oppakken en heel wetenschappelijk gaan meten. Die tellen echt alle soorten en geven vervolgens advies om die gemeten biodiversiteit nog verder te vergroten.”