Nijpels en Lubbers: 25 jaar geleden maakten ze van Nederland een gidsland op milieugebied. Nu we achterop zijn geraakt, blikken ze terug op het Nationaal Milieubeleidsplan uit 1989.

In 1989 keek de hele wereld naar Nederland. Minister Ed Nijpels en zijn ambtenaren schreven zo’n opvallend plan, dat mensen het als boek in de boekhandel kochten. Zelfs uit verre landen was er belangstelling en werden er vertalingen gemaakt. Zo kwam het dat het Nationaal Milieu Beleidsplan (NMP) ook in Rusland en China kon worden gelezen. En de Europeanen zelf? Die zetten de ideeën uit Nederland om in beleid voor alle Europese landen tegelijk.

Is dit een sprookje? Niet voor wie bij de bijeenkomst bij Royal HaskoningDHV luisterde naar de toenmalige makers van het NMP. Ambtenaren en ministers, ze beschouwen zich vandaag als ‘old soldiers’. Eensgezind trokken zij ten strijde tegen de vervuiling in Nederland. Hun symbolische vijanden? Een vervuilde woonwijk, die ze helemaal lieten afgraven. Een vervuilde wei waar koeien graasden, die gif in hun melk kregen. Die incidenten werden omgezet in een plan voor toekomstige generaties, geinspireerd op de studie van Brundtland voor de VN.

Helaas is Nederland sinds 1989 van ‘gidsland’ teruggezakt tot ‘middenmoter’.

De minister van toen was Ed Nijpels en werd ook wel ‘Edje Raketje’ genoemd. De minister-president was Ruud Lubbers, toen verguisd om zijn omfloerste taalgebruik, nu geprezen om dezelfde kwaliteit. Niemand die zijn politieke teksten begreep, dus je kon er ook niet tegen stemmen.  Niet de middelen, maar de doelstellingen stonden daarbij centraal. Het NMP richtte zich op de lange termijn. Beleidsmakers leerden een generatie vooruitkijken. En waar milieubeleid jarenlang versnipperd was, kwamen thema’s als water, bodem, lucht, energie, geluid en ruimtelijke ordening opeens bij elkaar. Die politiek is vandaag meer Brussels van karakter, dan Haags. Helaas.

Allerlei doelstellingen verdwenen stilletjes uit nieuwere edities van het NMP. Een van de sprekers: "Binnen de EU behoren we tot de achterhoede als je kijkt naar de toestand van bodem, water en lucht.” Nijpels: "En op het gebied van energie loopt Nederland hopeloos achter. We hebben ons in slaap laten sussen, door onze gasvoorraad. Er zijn vijf kabinetten in tien jaar tijd geweest. Duurzame energie heeft weinig aandacht gekregen. Nu moeten we de achterstand inhalen.” Andere aanwezigen nuanceerden: Nederland loopt niet op alle terreinen achterop. Lubbers: “Er is nu maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dat was er toen nog niet.”

We doen het helemaal niet zo slecht als het om recycling gaat. Als we er de schouders onder blijven zetten, zijn wij straks de onbetwiste wereldkampioen circulaire economie. Ook dat werd tijdens de bijeenkomst gememoreerd. Aan de andere kant kon de mogelijkheid om 130 kilometer op de snelweg te rijden in dit gezelschap op weinig steun rekenen.

De afgelopen kwart eeuw zijn wij ook erg bij de buurlanden achterop geraakt als producent van duurzame energie. Maar misschien is het keerpunt bereikt, nu we met Gemini het op één na grootste windmolenpark ter wereld op zee gaan realiseren. HVC en Van Oord zijn op dit moment de vaandeldragers van Hollands Glorie.

Bovendien is de minister van toen de kwartiermaker van het Nationaal Energieplan van de SER van nu. De cirkel lijkt rond te zijn. Want ook nu zijn er weer volop mensen die alles bij het oude willen laten. Die tegenstanders werden op de bijeenkomst bij voorbaat door Ed Nijpels gewaarschuwd: “Nu geen gemekker. Geen gezeur. We gaan nu eerst aan de slag. Evaluatie in 2016.”

Meer over de bijeenkomst bij Royal HaskoningDHV