Architect Thomas Rau adviseert de koning van de Himalaya-staat Bhutan bij het bouwen van een school volgens de principes van de circulaire economie. Dat betekent dat de bomen voor het benodigde hout heel duur zijn.

Bhutan is het land van het Bruto Nationaal Geluk. De koning van dit land vindt het niet zo belangrijk dat inwoners heel veel belasting betaling, maar wel dat ze een gelukkig leven kunnen leiden. Hij erkent desalniettemin dat er armen zijn die zo weinig geld hebben, dat het moeilijk is om zingend de dag door te komen. Volgens de Verenigde Naties leeft een kwart van de bevolking onder de armoedegrens, en heeft dus minder dan 1,25 dollar per dag te besteden. Voor kinderen uit die groep gaat hij een school  bouwen, zodat de kinderen van de armen in hun latere leven ook gelukkig kunnen worden. In Bhutan wonen iets meer dan 500.000 mensen, die voor het merendeel boeddhistisch zijn.

“Nog een heel jonge man, die koning”, zegt Thomas Rau, die zichtbaar onder de indruk is van deze aanpak. De roem van deze Nederlandse architect vliegt de wereld over, want hij kreeg het aanzoek om de school te bouwen. Rau: “De koning is geïnteresseerd in het principe dat grondstoffen benoemd en bewaard worden. Hij wenst de beschikbare bronnen in zijn land zo te behouden. Dat is vooral hout, dat is er in overvloed aanwezig. Maar dat wil niet zeggen dat de bomen goedkoop zijn. We moeten allerlei diensten die bomen aan de wereld geven meetellen: de zuurstof die bomen produceren, het water dat ze vasthouden, de CO2- die ze uit de lucht opnemen. Het wordt duur hout zo.”

Hij zegt het met twinkelende ogen, want Rau is fel over de wijze waarop de Westerse wereld geen rekenschap aflegt voor de kosten van verontreiniging, die niet zijn opgenomen in de prijs van olie en gas, bijvoorbeeld. “Dit is een roofbouwmaatschappij, geen oogstmaatschappij”, is zijn stelling.

Dat roven is volgens Rau een 'kenmerk voor de omgangscultuur van allerlei initiatieven'. “Er is in Nederland nauwelijks respect voor de ideeën van een ander. Zonder schaamte wordt daarbij gebruik gemaakt van de kennis en rapportages van anderen zonder daarbij de bronnen te vermelden. Gebrek aan eigen ideeën wordt gecompenseerd door roven van andermans gedachtengoed. De introductie van de circulaire economie heeft een andere gedragscultuur nodig. Als wij hieraan geen aandacht besteden in de wederzijdse omgang met elkaar, dan kunnen wij nooit het grote systeem veranderen."

Onder aanvoering van Rau schreef belangenvereniging De Groene Zaak al in oktober 2011 een ‘Position Paper’, waarin het grondstoffenpaspoort centraal stond. Op het ’BoostCamp’ volgend weekend moet hier een ‘doorbraak’ bereikt worden.  Rau zelf ontwikkelde ondertussen het concept van dit paspoort ook zelf steeds verder door, tot een huidige versie, waarin hij als pionier ook op de nodige hobbels stootte. “Je kunt in zo’n databank ook weer niet alles in kwijt. Je moet de ‘recepten’ van sommige producten veilig stellen. Coca-Cola zou in een openbaar register nooit de echte smaaksamenstelling van de cola kwijt willen. Dat geldt ook voor bepaalde bouwmaterialen, die soms gepatenteerd zijn.”

Het nieuwe bedrijf Turntoo van Rau complementeerde de gearchiveerde grondstoffen met een financieringsvorm. Dit maakt een compleet nieuw businessmodel mogelijk, waardoor grondstoffen het eigendom kunnen blijven van de producent. Op deze wijze koopt je geen tapijttegels meer, maar je betaalt voor het gebruik ervan per vierkante meter, over een bepaalde periode. Na bijvoorbeeld tien jaar haalt de producent de tegels weer terug, om de grondstoffen opnieuw in productie te nemen. Rau: “Eigendom is ontzettend dom”.

De eerste toepassingen van deze vorm van circulaire economie zijn een feit, zoals een semi-permanent gemeentehuis, gebouwd door BAM. Meer hierover in het komende nummer van P+ People Planet Profit.

Thomas Rau Turntoo