De IUCN Rode Lijst van bedreigde soorten krijgt na 50 jaar een iets ecologischer karakter. Niet alleen dieren en vogels, maar ook organismen in hun leefomgeving krijgen meer aandacht. Dat is ook eigenbelang.

De komende jaren wordt het aantal onderzochte soorten op de lijst daarom sterk uitgebreid naar 160.000 soorten in 2020.

Sinds de eerste lijst in 1964 hebben experts van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) de status van 71.576 plant- en diersoorten in kaart gebracht.

Maar nog lang niet alle soorten planten en dieren ter wereld zijn onderzocht. Op dit moment zijn er in totaal 1,9 miljoen soorten bekend. “We weten veel over zoogdieren, vogels, amfibieën, naaldbomen en koralen ”, aldus Henk Simons, biodiversiteitsexpert bij IUCN NL.

Kennis over schimmels en planten blijft daarentegen achter, hoewel die soorten vaak van enorm belang zijn voor dieren en ook mensen, bijvoorbeeld omdat zij grondstoffen voor medicijnen bevatten. Simons: “Om daarvan gebruik te kunnen maken moeten we wel weten waar ze voorkomen en met welke bedreigingen die soorten worden geconfronteerd. Alleen dan kunnen we gerichte actie ondernemen om die risico’s af te wentelen.”

De IUCN Rode Lijst toont welke planten en dieren met uitsterven worden bedreigd en geeft informatie over hun verspreiding, leefgebied en bedreigingen. “Om de natuur te kunnen beschermen, moeten we weten hoe het met planten en dieren gaat”, zegt Simons. “De Rode Lijst is hiervoor wereldwijd de meest gebruikte en meest uitgebreide informatiebron.” Onder andere overheidsinstanties, natuurorganisaties en dierentuinen gebruiken de lijst, die voor iedereen toegankelijk is.

Van alle soorten op de Rode Lijst wordt bijna een derde bedreigd. Dit komt vooral door toedoen van de mens. Verlies van leefgebied, bijvoorbeeld door boskap of het droogleggen van moerassen, is de grootste oorzaak van het uitsterven van soorten. Andere factoren die hieraan bijdragen zijn illegale jacht en handel, invasieve soorten, vervuiling en klimaatverandering. Zo dreigt in de komende tien jaar een vijfde van alle Afrikaanse olifanten het slachtoffer te worden van stroperij.

De Rode Lijst stimuleert tot actie om soorten te beschermen, stelt IUCN. Zo is in 2002 de otter geherintroduceerd in Nederland, nadat deze als zeer ernstig bedreigd te boek stond. Eerder dit jaar werd het dier gesignaleerd in de Nieuwkoopse Plassen, een gebied van Natuurmonumenten. Als roofdier staat de otter aan de top van de voedselpiramide en zijn aanwezigheid zegt veel over de kwaliteit van de natuur en het water.

Boswachter Martijn van Schie van Natuurmonumenten: “Het zou fantastisch zijn als het lukt om de otter, bijna veertig jaar nadat hij uitstierf in het Groene Hart, weer een toekomst te geven. Het allerbelangrijkste daarbij is dat de gevaarlijkste wegknelpunten beveiligd worden met tunneltjes, want het verkeer is doodsoorzaak nummer één voor de otter in ons land.”

De resterende aantallen van bedreigde soorten, op de Rode Lijst van IUCN.