Umicore stopte twintig jaar geleden met gewone mijnbouw. De nieuwe bedrijfsnaam gaf de nieuwe core business aan:, het recyclen van essentiële metalen. In de nieuwe P+ een portret van de kampioen Urban Mining van Europa.

In dit artikel een gesprek met directeur Christian Hagelüken van Umicore. Over: de EU en de traag op gang komende circulaire economie. Een noodzakelijk nieuw bedrijfsmodel om oude mobieltjes in te zamelen. En ook over al die verstopte  kostbare metalen die we naar Afrika verschepen. We gooien gewoon goud weg.

Ingeklemd tussen de rechteroever van de Schelde en de Antwerpse wijk Moretusburg ligt het gigantische terrein van Umicore Precious Metals Refining (UPMR), onderdeel van de wereldwijd opererende Umicore-groep. Het bedrijf is gespecialiseerd in materiaaltechnologie en recycling.

UPMR is wereldleider in het herwinnen van edele metalen uit complexe materialen: recyclables (zoals elektronisch afval en katalysatoren) en bijproducten van de non-ferro-industrie. Umicore produceert hieruit zuivere edelmetalen (zilver, goud, platina, palladium, rodium, iridium en ruthenium), bijzondere metalen (kobalt, indium, seleen, antinoom, bismut en telluur) en basismetalen (lood, koper,tin en nikkel).

De zeventien metalen die Umicore terugwint, worden toegepast in een breed scala van producten die essentieel zijn in de moderne technologie, zoals mobiele telefoons, laptops, flatscreens, fototoestellen, lithium-ion accu’s, keramisch glas, optische lenzen, glasvezel, zinkproducten (anticorrosie), pv-zonnecellen, farmaceutica, cosmetica, katalysatoren, autobanden. De restfractie van zo’n 4 procent wordt onder gecontroleerde omstandigheden gestort.

Umicore (omzet: 2,4 miljard euro) geldt als de wereldwijde koploper in de recycling van metalen. Dit jaar staat Umicore op de eerste plaats in de Global-100 van duurzame bedrijven van het gerenommeerde Corporate Knights. Milieuorganisaties die Umicore vroeger bekritiseerden en op de huid zaten, zien het tegenwoordig als een voorbeeldbedrijf dat met zijn recyclingactiviteiten bijdraagt aan het sluiten van de materialenkringloop van onder andere elektronisch afval.

Twintig jaar geleden was die lof ondenkbaar. Umicore heette nog Union Minière en had een bedenkelijke historie als mijnbouwbedrijf in Afrika. Ernstige bodemverontreiniging (lood, cadmium en arsenicum) bezorgde Moretusburg het stigma van ‘zwaar vervuild’. Op economisch vlak liep het bedrijf vast. Deze maatschappelijke en economische druk én de visie van de toenmalige Raad van Bestuur en leiders zoals Thomas Leysen en Karel Vinck, zorgden ervoor dat het roer radicaal om ging. In 1995 werd besloten de winning van metalen uit grondstoffen te vervangen door de herwinning van edele metalen uit recyclables. De kernactiviteit verschoof daarmee van ondergrondse naar ‘bovengrondse mijnbouw’, urban mining. Deze transformatie leidde in 2001 tot de nieuwe naam Umicore. De verlieslijdende koper- en zinksmelterijen werden verkocht.

Het was een ommezwaai met verreikende gevolgen. Niet alleen ging het hele bedrijfscomplex op de schop en waren totaal andere metallurgische procedés noodzakelijk; ook in de hoofden van alle betrokkenen was een omslag nodig. Tussen 1996 en 2011 werd 500 miljoen euro geïnvesteerd in een extreme make-over van het bedrijfsterrein en het saneren van de historische vervuiling.

Maar nog opmerkelijker is dat het verdienmodel radicaal veranderde: Umicore koopt of maakt geen producten, het verleent raffinageservice aan zijn klanten. De vrachtwagens van klanten met volle afvalcontainers rijden af en aan. Cruciaal in dit nieuwe verdienmodel is het bepalen van de waarde van de aangeleverde materialen aan de poort. “We hebben een heel accurate bemonstering en analyse van de aangeboden materialen”, zegt dr. Christian Hagelüken, directeur EU Government Affairs van Umicore. “Op grond daarvan weten we precies wat er in de residuen zit en wat het waard is en sluiten we een servicecontract met de klant. Daarin staat welke materialen in welke hoeveelheden we uit het residuen halen. De klant kan na de raffinage de metalen terugkrijgen. Als hij ze niet terug wil, kopen wij ze en betalen we de marktwaarde. Hoe beter onze technologie, bemonstering en analyse en service, des te concurrerender we zijn.”

Verder lezen? Download de PDF van dit artikel in P+, zie de linkerkolom onderaan.

Aanmelden als abonnee P+ People Planet Profit

Tekst Han van de Wiel