In nieuwe businessmodellen staan bedrijven steeds minder vaak centraal. Ze maken slechts onderdeel uit van een veel groter aantal partijen. De wetenschappelijke wereld slaat wereldwijd de weg in naar gemeenschappelijke modellen, oftewel ‘New Commons Modelling’. Die trend bleek overduidelijk op de digitale conferentie NBM2020, waar twee dagen lang een ware waterval aan onderzoeken neer klaterde.

Organisatoren Jan Jonker en Niels Faber blikken terug op deze unieke bijeenkomst. In de P+ Special van deze week bevestigen zij dat steeds meer wetenschappers aan businessmodellen werken waar geen euro of dollar meer in voorkomt: “Waar staat nog de kassa, wanneer je het vandaag over waardecreatie hebt?”

Jan Jonker, hoogleraar duurzaamheid aan de Radboud Universiteit in Nijmegen zegt in het interview in deze P+: “Businessmodellen waren vijf jaar geleden exclusief voor bedrijven. Ze gaan over waardecreatie. Maar dat wat van waarde is, is verschoven van een strakke financiële optiek naar een veel bredere maatschappelijke optiek. Tegelijkertijd is het verschoven van een exclusieve aangelegenheid voor bedrijven, naar een steeds meer partijen. Mensen die steeds vaker zeggen: ja maar, nu gaat het toch echt over biodiversiteit. Waar zit daar een verdienmodel onder? Waar staan de kassa’s? De grootste manoeuvre die we meegemaakt hebben is dat we in heel vragen projecten vragen over de aard van die kassa krijgen. Is dat een kassa die rinkelt, of is het een kassa die structureel leidt tot CO2-vermindering? Wat is de eenheid waarmee we rekenen?”

Deze constatering wordt bevestigd door mede-organisator Niels Faber, universitair docent Circulair Ondernemerschap bij de Campus Fryslân van de Rijksuniversiteit Groningen : “Het is een heel belangrijke beweging, die je goed terugziet in het programma van de conferentie. We gaan van een puur markt- en bedrijfsgerichte discussie naar een maatschappelijke discussie. Daarbinnen zie je clusters. Wat is de rol van bedrijven in dit verhaal? Wat is de rol van de overheid? Hoe kan de burger in meedoen? En ja, dan de boekhouding. Hoe kunnen financiële prestaties nog weergeven wat de waarde is van plantenrijkdom en wie vertegenwoordigt de stakeholder natuur?”

In hetzelfde interview komt de vraag op of er nog wel gesproken kan worden over businessmodellen, wanneer zoveel andere partijen ook in een economisch ecosysteem worden meegenomen.

Een interessante trend is toch ook het onderzoek naar de commons, het gemeenschappelijke bezit van ons allemaal, zoals grondstoffen, of mensenrechten. En hoe dit alles voor toekomstige generaties veilig te stellen.

Jonker: “Het zou zomaar kunnen zijn dat we de komende jaren steeds meer op zoek gaan naar het antwoord op de vraag: hoe kan collectieve waardecreatie een bijdrage leveren aan noodzakelijke transitie? Ik denk dat dat een zinnige zaak is. En dan komt automatisch de vraag op: hoe kunnen bedrijven daar een zinnige rol in spelen?”

Faber: “Dan draai je het om en spreek je niet meer over nieuwe businessmodellen, maar over New Commons Modelling.”

Lees het complete interview met Jonker en Faber in P+, ook over met hoogtepunten uit deze conferentie, die de trend naar de commons duidelijk illustreren. Plus: hoe de organisatoren en hun netwerk door de coronacrisis in korte tijd een fysieke conferentie ombouwden tot een digitaal congresgebouw, met een plenaire zaal, sessieruimtes, discussies en zelfs een borrel na afloop.

Download P+ Special 'Waterval aan duurzame businessmodellen'