Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
Dierenwelzijn, illustratie brecht vandenbroucke
Dierenwelzijn, illustratie brecht vandenbroucke
23 april 2014

3000 Jaar dierenwelzijn

We zijn als mensen al meer dan drieduizend jaar bezig onze verhouding tot dieren te bepalen. P+ zet de belangrijkste data uit de geschiedenis op een rij.

Als er vandaag één issue is waar bedrijven over struikelen, dan is het wel dierenwelzijn. Plofkippen, paardenvlees in de lasagna, ritueel slachten, het zijn enkele voorbeelden uit een lange reeks van heftige, emotionele incidenten. Uit een beknopte historie van 3000 jaar dierenliefde blijkt waarom het thema dierenwelzijn tot belangrijk aspect van maatschappelijk verantwoord ondernemen is uitgegroeid. Zowel de veehouderij, de visserij, de cosmetica-industrie, de farmaceutische industrie, banken als supermarkten kunnen er niet meer omheen, op straffe van een openbare terechtstelling.

Wat je bij grote omwentelingen in de geschiedenis van de mensheid ziet, zie je ook heel sterk in de historie van het dierenwelzijn. Geen Franse Revolutie zonder een grote denker in de persoon van Voltaire. Geen Russische revolutie zonder Karl Marx. Het is fascinerend om zo terug te kijken en een vast patroon te ontdekken. Eerst de denker, dan een conflict, dan een verandering in publieke opinie, dan gewijzigde wetgeving. Of zelfs: een gewijzigde staatsvorm.

De aard van die conflicten verandert. Het lijkt alweer eeuwen geleden, maar het was pas in 1995 toen een van de grootste conflict over de duurzaamheid van een bedrijf ging over het afzinken van een olieplatform in de diepzee. Op basis van een dreigende consumentenboycot besloot Shell de Brent Spar toen maar aan vaste wal af te breken.

Bij deze tijd hoort een aanhoudende reeks van incidenten waarbij dierenwelzijn steeds het centrale thema is. Het gegil van levend geslachte Angora-konijnen, bestemd voor de modeateliers van Armani, is nog nauwelijks verwerkt, of Antoinette Hertsenberg laat sidderend van woede op Radar een dood slachtpaard zien, waar het half geboren veulen uit steekt. Dat paard was eigenlijk bestemd voor Nederlandse supermarkten.

Ook al is het onderwerp nu ‘hot’, het denken over de verhoudingen tussen mens en dier begon al meer dan drieduizend jaar geleden. De eerste denker: Mozes, daarna gevolgd door vele anderen, waaronder Pythagoras, Franciscus van Assisi, Thomas More, Darwin. En toch ook weer: Voltaire.

De geschiedschrijving van het dierenwelzijn in P+ begint rond 1300 voor Christus.

1300 v.C.
Slachten volgens Mozes
Het Joodse volk trekt weg uit Egypte, de oude beschaving waar heel wat dieren heilig zijn, zoals de hond en de kat en de ram, een dier dat de Joden veelvuldig offeren om hun ene God gunstig te stemmen. De profeet Mozes benoemt in de eerste Joodse wetten regels voor het op fatsoenlijke wijze verzorgen en slachten van dieren. Sinds kort zijn deze rituele slachtmethoden zonder verdoving omstreden en inzet van heftig politiek debat.

740 v.C.
Jesaja wil geen offers meer
Jesaja, de meest prominente onder de vegetarische Hebreeuwse profeten, pleit voor het stoppen van bloedoffers door middel van het doden van dieren.

600-500 v.C.
Boeddhisme laat leven
In India komt het boeddhisme op. De leraar Zei Mahavir stelt: "Het is niet genoeg om te leven. Je moet anderen helpen te leven." Later parafeert Mathama Ghandi (1869-1948) deze gedachte, met zijn beroemde quote: ‘Live simply, so that others may simply live’.

580 v.C.
Pythagoras was een dier
De geboorte van Pythagoras, de Griekse wetenschapper en filosoof, die vegetarisme onderwees als onderdeel van een theorie van reïncarnatie. Pythagoras gelooft dat mensen in dieren hun reïncarneren, en omgekeerd.

256 v.C.
Ashoka tegen doden vissen
Koning Ashoka van India vaardigt ‘De Zeven Zuilen’ uit. Een daarvan luidt: ‘Zesentwintig jaar na mijn kroning werden verschillende dieren beschermd’. In de opsomming komen onder andere papegaaien voor, maar ook vleermuizen, een soort mieren, moerasschildpadden, stekelvarkens, eekhoorns, wilde ezels, ‘en alle viervoetige dieren die niet nuttig en niet eetbaar zijn‘.

34 v.C.
De broer van Jezus
Het vermoedelijke geboortejaar van Jezus van Nazareth. Hij is in zijn tijd de meest militante tegenstander van het offeren van dieren bij de tempel van Jeruzalem. Een van zijn broers, Jakobus, richt de Jerusalem Christian Church op, waarin het vegetarisme wordt onderwezen. Deze geloofsrichting wordt wel beschouwd als de voorloper van het soefisme binnen de islam.

46-120
Plutarch wordt vegetarisch
De Romeinse magistraat Plutarch schrijft het essay ‘Over het eten van dierlijk vlees’ dat vele eeuwen later denkers als Ralph Waldo Emerson, Henry David Thoreau, Jean Jacques Rousseau en Leo Tolstoi beïnvloedt. Plutarch sticht een vegetarische gemeenschap in zijn geboortedorp Chaeronea, in het huidige Griekenland.

341
Koning / dierenarts
Koning Buddhad-stra van Sri Lanka stapt zo nu en dan van zijn troon, want hij houdt ook praktijk als dierenarts.

622-570
Mohammed deelt het water
Mohammed stelt de islam samen uit bestaande regionale religieuze overtuigingen, inclusief de diervriendelijke leer van het soefisme. De profeet schrijft kameeldrijvers voor het beschikbare water met hun dieren te delen.

1079
Stop de stroperij
De Engelse Koning Willem de Veroveraar kondigt het eerste beschermde jachtgebied af, de New Forest, vlakbij Winchester. Wie er als stroper een hert of zelfs een haas doodt, wordt beide ogen uitgestoken. Het beschermde woud bestaat nog steeds.

1150
Het eerste totaalverbod
De Sri Lankaanse koning Nissanka Malla vaardigt een decreet uit, waarin staat: ‘Er is besloten, door het slaan van de trommel, dat er geen dieren mogen worden gedood binnen een straal van zeven gau (lengtemaat) van de stad’.

1150-1250
Veganisten uitgeroeid
Opkomst en vervolging van de Katharen in Zuid-Frankrijk, de eerste veganistisch religieuze beweging, die ver af staat van de Rooms-Katholieke kerk. Katharen eten zelfs geen eieren of zuivel. De door de officiële kerk in 1233 ingestelde Inquisitie roeit de gemeenschap volledig uit.

1182-1226
Het concept van Moeder Aarde
Het leven van de Italiaanse heilige Franciscus van Assisi, de meest prominente van een lange lijn van katholieke heiligen die dieren redt. In zijn Zonnelied introduceert hij de term ‘Moeder Aarde’. ‘Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster, Moeder Aarde, die ons voedt en leidt, en allerlei vruchten voortbrengt, bonte bloemen en planten’. Van Assisi noemde dieren ‘onze broeders en zusters’.

1366
Darmen buiten Parijs
Na de builenpest, die 75 procent van de populatie van Europa en Azië heeft gedood, dwingt de stad Parijs slagers om slachtafval buiten de stad te storten.

1452-1519
De Da Vinci Code
Het leven van Leonardo da Vinci, Italiaans wetenschapper en schilder. Hij voorspelt: ‘De tijd zal komen dat mensen het slachten van dieren gelijk zullen stellen aan het vermoorden van mensen’.

1480-1540
De rattenbeschermer van Autun
Leven van Bartholomew Chassenée van Frankrijk, de eerste dierenrechtenadvocaat. Hij neemt het zelfs op voor ratten, voor de kerkelijke rechtbank van Autun. De beschuldiging: het met voorbedachte rade opeten van de haveroogst. Ze werden uiteindelijk vrijgesproken, bij gebrek aan bewijs. Deze jurist bestond echt, in tegenstelling tot de Rattenvanger van Hamelen, een volksverhaal dat de Gebroeders Grimm optekenen.

Een grote afbeelding van de illustratie van Brecht Vandenbroucke is als PDF te downloaden, zie linkerkolom, onderaan.

Voor het vervolg tot aan 2014, bestel het originele artikel uit P+ met illustratie van Brecht Vandenbroucke bij artikelgemist.nl, gebruik de zoekwoorden: ‘3000 jaar dierenwelzijn’

 

Downloads

Meer info download je hier:

Grote illustratie 3000 Jaar Dierenwelzijn (3321 kb)